=Paper=
{{Paper
|id=Vol-1221/paper42
|storemode=property
|title=Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-1221/42_Bildiri.pdf
|volume=Vol-1221
|dblpUrl=https://dblp.org/rec/conf/uyms/ZongurE14
}}
==Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi==
https://ceur-ws.org/Vol-1221/42_Bildiri.pdf
Cobalt: Test Uygulamaları için
Protokol Kütüphanesi
Uğur ZÖNGÜR ve S. Tuncer ERDOĞAN
REHİS SMD Test Mühendisliği Müdürlüğü,
Aselsan A.Ş., Ankara, Türkiye
{uzongur,terdogan}@aselsan.com.tr
http://www.aselsan.com.tr
Özet Yazılım geliştirme, test ve kabul safhalarında, test altındaki ya-
zılım birimlerinin haberleştiği gerçek birimlerin benzetimini yapabilen
test uygulamalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Test uygulaması geliştirme
sürecindeki tekrarlanan örüntüleri ortaklayarak, harcanan mühendislik
uğraşını azaltmak üzere geliştirilen Cobalt, öntanımlı haberleşme proto-
kollerindeki karmaşık veri tipleri için, genişletilebilir bir görüntüleme, dü-
zenleme, serileştirme ve ayrıştırma kütüphanesidir. Kütüphanenin temel
kullanım alanı, üçüncü taraflarca tanımlanmış haberleşme protokollerini
kullanan yazılım birimlerini test etmek için gerekli altyapıyı sunmaktır.
Bu makalede, Cobalt kütüphanesinin geliştirilmesinin ardındaki motivas-
yon, gerçeklenmesine ilişkin teknik detaylar ve kütüphanenin kullanımı
ile elde edilen faydalar anlatılmaktadır.
Anahtar Kelimeler Yazılım test, haberleşme protokolleri, serileştirme,
ayrıştırma, test uygulamaları, test bileşenleri, simülatör
1 Giriş
Yazılım ve donanım birimlerinin testlerinde, izole edilmiş bir test ortamı oluş-
turabilmek için, birimlerin veri alışverişi sağladığı çevre bileşenleri taklit eden
bir uygulama kümesinin (Test uygulamaları/Simülatörler) hazırlanması gerek-
mektedir. Gerçek birimlerin testler esnasında kullanılmasının maliyetli/imkansız
olduğu durumlarda ya da test vektörlerinin kontrollü bir biçimde test altındaki
birime beslenmesi, bu birimden alınan çıktıların elde edilmesi ve analizinde, test
uygulamaları önemli bir rol oynamaktadır. Test uygulamalarından beklenen te-
mel özellikler, hızlı prototipleme ve anlık 1 testler için kullanıcı arayüzüne sahip
olması ve otomatik testlerin yürütülmesi için bir uygulama programlama ara-
yüzü2 (API) sunmasıdır.
Test uygulamaları, yazılım ve sistem geliştirme süreçleri boyunca, şirket içe-
risinde test, yazılım, sistem mühendislikleri, üretim gibi bir çok bölüm tara-
fından kullanılmaktadır. Buna ek olarak, bu uygulamalardan, son kullanıcının
dahil olduğu kabul muayene testlerinde de yararlanılabilmektedir. Bahsedilen
1
Ad-hoc
2
Application Programming Interface - API
443
2 Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
test aşamalarında yer alan bu uygulamaların, test edilecek tüm birimlerin her
arayüzü için oluşturulması ve idame edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple bir çok
birimden oluşan büyük çaplı projelerde yüksek mühendislik maliyetleri ortaya
çıkmaktadır.
Cobalt kütüphanesinin geliştirilmesindeki amaç, test uygulaması geliştirme
sürecindeki tekrarlanan örüntüleri ortaklayarak, harcanan mühendislik eforunu
azaltmak ve söz konusu maliyetleri düşürmektir. Cobalt, öntanımlı haberleşme
protokollerindeki karmaşık ikili 3 veri tipleri için, genişletilebilir bir yapıya sahip
görüntüleme, düzenleme, serileştirme ve ayrıştırma kütüphanesidir.
Cobalt bir takım modern uygulama geliştirme kütüphaneleriyle paralel ola-
rak, "kendini tekrar etme"4 [1] ve "genel geçer kurallar konfigürasyondan önce
gelir"5 prensipleri çerçevesinde geliştirilmiştir.
Kendini Tekrar Etme (DRY). Seri veri üretimi, ayrıştırılması, grafik ara-
yüz üzerinde verilerin gösterimi ve düzenlenmesi işlevlerinin davranışları, sadece
protokol tanımına bağlı olarak değişmektedir. Cobalt kütüphanesi bu işlevle-
rin gerçeklenmesini protokol tanımından çıkarım yaparak geliştiricinin üzerin-
den almakta ve bir bilginin sadece bir kez ve en ilgili olduğu yerde bulunmasını
sağlamaktadır.
Genel Geçer Kurallar Konfigürasyondan Önce Gelir. Cobalt, kütüphane
genelinde geliştiriciye, varsayılan değer ve davranışları gerçekleyerek sunmakta-
dır. Bu sayede genel istekler çerçevesinde geliştirilecek test uygulamaları daha
hızlı ve hatasız biçimde oluşturulabilirken, genişletilebilir yapısı sayesinde özel
durumlar da desteklenmektedir.
Bu makalede Cobalt kütüphanesinin gerçeklenmesi ve kazanımlarına ilişkin
bilgi ve değerlendirmeler aktarılmıştır. Bölüm 2’de Cobalt’la benzer görevleri
yerine getiren çalışmalardan bahsedilmiştir. Bölüm 3’te Cobalt kütüphanesinin
teknik altyapısı, mimari tercihleri ve nedenleri anlatılmış, Bölüm 4’te Cobalt’ın
kullanımı ile elde edilen kazanımlara yer verilmiştir. Bölüm 5 ise sonuç bölümü-
dür.
2 Benzer Çalışmalar
Bugüne kadar çok sayıda ikili veri serileştirme/ayrıştırma teknolojisi gelişti-
rilmiştir. Bunlar arasında bulunan Protocol Buffers[2], Thrift[3], CORBA[4],
ASN.1 (BER, CER, DER)[5] gibi teknolojiler, olgunlaşmış ve kendilerine yaygın
kullanım alanı bulmuşlardır. Ancak, haberleşme protokollerindeki kodlanmış veri
biçimlerini kendileri tanımladıkları için, özelleşmiş kodlamaya sahip ikili verileri
3
Binary
4
Don’t Repeat Yourself - DRY
5
Convention over configuration
444
Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi 3
ifade edemezler. Hedefi, eski 6 veya performans odaklı, özelleşmiş protokolleri
gerçeklemek olan Cobalt ile bu noktada ayrılmaktadırlar.
Az sayıda olmasına karşın, özelleşmiş protokolleri destekleyebilen teknoloji-
ler de bulunmaktadır. Ragel[6] gibi araçlar, serileştirme/ayrıştırma yeteneğini
kod üreterek elde ederken, construct[7] ve protlib[8] gibi kütüphaneler, Cobalt’a
benzer biçimde, bu yeteneği çalışma zamanında gerçekleştirmeyi tercih etmiştir.
Ancak bu teknolojiler verileri grafiksel kullanıcı arayüzünde gösterme yetene-
ğine sahip olmadığından, test uygulaması geliştirme sürecinde istenen faydayı
sağlayamamaktadır.
3 Cobalt
Cobalt kütüphanesi, ikili verileri modellemek için bir ağaç yapısını temel almak-
tadır. Bu ağaç yapısı, ikili verilerin ayrıştırma ağaçlarının 7 bir taslağı/prototipi
niteliğindedir. Kütüphane aynı yapı üzerinden hem serileştirme, hem ayrıştırma,
hem de kullanıcı arayüzüne ilişkin gösterim ve düzenleme işlevlerini yerine getir-
mektedir. Bu bölümde, bu işlevlere ait teknik detaylara yer verilmiştir. Bölüm
3.1’de veri modeli açıklanmıştır. Bölüm 3.2’de seri veri üretimi ve ayrıştırılmasın-
dan bahsedilirken, Bölüm 3.3’te grafik arayüz gerçeklemesi anlatılmıştır. Bölüm
3.4’te ise üçüncü taraflarca geliştirilmiş uzaktan metod çağırma benzeri tekno-
lojiler ile Cobalt’ı entegre edebilmek için tasarlanan POJO/POJI eşleyiciye yer
verilmektedir.
3.1 Veri Modeli
Cobalt ile geliştirilen test uygulamalarında, üzerinde işlem yürütülen verilerin
CNode adı verilen düğümlerden oluşan sıralı bir ağaç yapısı şeklinde ifade edil-
mesi benimsenmiştir. Yaprakları temsil eden CValue ve başka CNode düğümlerini
içerebilen CComposite yapısı, bu CNode tipinden türetilmiştir. CValue düğüm-
leri genelde tam sayı, kayan noktalı sayı, karakter gibi ilkel ya da karakter dizisi,
çoklu seçim alanı gibi daha karmaşık veri tipleri olarak kendini göstermektedir.
CComposite yapısı ise sabit ve değişken uzunlukta listeler, veri desteleri gibi
yapılara karşılık gelmektedir.
Her düğüm isim, tip ismi, açıklama gibi meta-bilgileri temin etmenin yanı
sıra ebeveyn düğümün atanması/elde edilmesi, dinleyici eklenmesi/çıkarılması
gibi işlevleri de yerine getirmektedir.
Cobalt’ın yapısına dair genel bir fikir oluşturmak adına, kütüphaneye ait
UML sınıf diyagramı Şekil 1’de verilmiştir. Bu şekil, Cobalt bünyesindeki tüm
sınıfları, sınıf metodlarını ve sınıf üye değişkenlerini kapsamamakta, bunların
örnek bir alt kümesini sunmaktadır.
Kütüphanenin içerisinde ön tanımlı bir çok veri tipi bulunmakla birlikte, ih-
tiyaç duyulduğu takdirde yeni veri tipleri, kütüphane içerisinde bulunan soyut
6
Legacy
7
Parse tree
445
4 Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
Şekil 1. Cobalt kütüphanesi sınıflarının örnek bir alt kümesinin diyagramı
446
Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi 5
sınıflar kullanılarak genişletilebilmektedir. Bu genişleme noktaları Bölüm 3.2 ve
3.3’de bahsedilen seri veri üretimi/ayrıştırılması ve görüntüleme/düzenleme dav-
ranışlarının belirlenmesinde geliştiricilere esneklik sağlamaktadır.
3.2 Seri Veri Üretimi ve Ayrıştırılması
Tüm haberleşme kanalları, seri haldeki veri ile çalışmakta olduğundan, Cobalt
veri ağacının serileştirilmesi gerekmektedir. Cobalt kütüphanesi geliştirilmeden
önce, test uygulamalarında kullanılan verilerin uygulama içerisindeki gösterim-
leri olan modellerin haberleşme kanalına uygun hale getirilmesi işlemi, modele
özelleştirilmiş kodların hazırlanmasını gerektirmekteydi. Bu yöntem, yukarıda
bahsedilen DRY prensibi ile çelişerek, protokol üzerinde yapılan değişikliklerin
hem modelde, hem de serileştirme/ayrıştırma mekanizmasında güncellenmesi ih-
tiyacını doğurmaktaydı. Bahsedilen işlemin otomatik olarak modelden türetile-
rek yürütülmesi, geliştirme/idame sürecini kısaltırken, geliştirici kaynaklı hata-
ları da azaltan sağlıklı bir çözümdür.
Cobalt kütüphanesinde, düğümlerin kendi seri veri üretimi ve ayrıştırmasın-
dan sorumlu olduğu bir mimari benimsenmiştir. Yaprak düğümleri sadece taşı-
dığı veriyi serileştirirken, birleşik yapılar bu işlemi özyineli olarak çocuklarına de-
lege etmektedir. Bu sayede, kök düğüm üzerinde yapılan serileştirme/ayrıştırma
isteği tüm ağaç yapısına yayılmakta ve düğümler tarafından haberleşme kanalına
doğru sıra ile iletilmektedir.
Fiziksel Haberleşme Protokolü Bağımsızlığı. Veri ağacı üzerindeki dü-
ğümler, serileştirme ve ayrıştırma işlemleri için, Cobalt kütüphanesi içerisin-
deki COutProducer ve CInConsumer arayüzlerini gerçekleyen sınıflara ihtiyaç
duymaktadır. Bu sınıflar haberleşme katmanının soyutlaması olup, veri mode-
linin serileştirme ve ayrıştırma işlemini, fiziksel haberleşme protokolünden8 ve
bu protokolün bayt sıralaması 9 gibi ayrıntılarından bağımsız hale getirmekte-
dir. Java platformunda haberleşme işlemleri için fiili standart olarak kullanılan
InputStream ve OutputStream arayüzlerini saran sınıflar kütüphane içerisinde
sağlandığından, varolan fiziksel haberleşme katmanları kolayca entegre edilebil-
mektedir.
Serileştirme/Ayrıştırma Genişletilebilirliği. Cobalt kütüphanesi içerisinde
geniş bir öntanımlı veri tipi seti bulunmakla birlikte, öngörülemeyen serileş-
tirme/ayrıştırma ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için bazı yöntemler sunulmak-
tadır.
Bu yöntemlerden en çok kullanılanı, CAbstractComposite soyut sınıfı temel
alınarak birleşik veri tiplerinin oluşturulmasıdır. Bu yöntem esasen Cobalt ile
veri tanımlamanın bel kemiğini oluşturmakta, iç içe uygulandığında karmaşık
veri tiplerinin ifade edilmesine olanak tanımaktadır.
8
Ağ haberleşmesi, dosya okuma/yazma, seri kanal, vb.
9
Endianness
447
6 Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
Yöntemlerden bir diğeri ise, yeni ilkel tip ihtiyaçlarını hedefler ve Cobalt il-
kel tip sınıflarından birinin kalıt alınması ile gerçekleştirilir. İstenen ihtiyaca en
yakın sınıfa ait parse ve generate metodlarının varsayılan davranışları değiş-
tirilerek ya da CValue soyut arayüzünün gerçeklenmesi suretiyle, istenen veri
tipinin elde edilmesine olanak tanınmaktadır. Örneğin, değişken uzunlukta kod-
lamalı tam sayılar10 [9] Cobalt kütüphanesi içerisinde yer almamakta, ancak ko-
layca eklenebilmektedir. Diğer bir örnek olarak, bit duyarlılığında veri yapıları
Cobalt’ın ilk versiyonlarında desteklenmemesine karşın, doğan ihtiyaçlar doğrul-
tusunda kütüphane genişletilerek gerçeklenebilmiş ve daha sonraki versiyonlarda
kod tabanına dahil edilmiştir.
Ziyaretçi Örüntüsü. Tüm ağaç yapısının harici/merkezi bir algoritma ile do-
laşılması ihtiyacı göz önünde bulundurularak Cobalt kütüphanesinde düğümlere
ziyaretçi örüntüsü desteği eklenmiştir. Böylelikle var olan sınıflar ve davranışları
değiştirilmeden, ağaç üzerinde gerçekleştirilecek yeni bir işlemin tanımlanabil-
mesi sağlanmıştır.
Örnek olarak, C/C++ içerisinde tanımlanan struct ve class’ların hafıza
içerisindeki yerleşimlerinde, platforma ve derleyiciye bağlı olarak anlamlı veri
alanları dışında hafıza bölgeleri eklenmektedir11 . Eklenen bölgelerin hesaplan-
ması için model ağacı üzerinde serileştirme ve ayrıştırmadan önce analiz yapıl-
ması ve veri tiplerinden hizalama bilgilerinin alınması gereklidir. Cobalt’ın ilk
versiyonlarında bu durum öngörülememesine karşın, ziyaretçi örüntüsü kullanı-
larak bahsedilen yetenek gerçeklenebilmiş ve daha sonra da Cobalt kod tabanına
eklenmiştir.
Ziyaretçi örüntüsü yukarıda belirtilen analiz işlemleri için kullanılabileceği
gibi serileştirme/ayrıştırma yeteneğinin tamamen farklı bir biçimde yönetilmesi
amacıyla da kullanılabilir. Örneğin bir düğümün XML veya JSON formatına
aktarılması ve bu formattan okunması kolaylaştırılmıştır.
3.3 Grafiksel Kullanıcı Arayüzü
Yazılım geliştirme/idame sürecinde en fazla zaman ve efor gerektiren mühen-
dislik kalemlerinden biri de grafiksel kullanıcı arayüzü geliştirme safhasıdır [10].
Bu durum elle geliştirilen/idame edilen kullanıcı arayüzüne sahip test uygula-
maları için de geçerlidir. Bu şekilde geliştirilen test uygulamalarında, gönde-
rilecek/alınacak verilere ait her bir alanın düzenlenmesi ve görüntülenmesi için
ayrı ayrı arayüz elemanlarının oluşturulması gerekmektedir. Listeler ve iç içe geç-
miş, yüksek seviyede hiyerarşiye sahip veriler gibi karmaşık yapılar göz önüne
alındığında bu durumun maliyete etkisi daha iyi anlaşılmaktadır.
Bölüm 3.2’ye benzer biçimde, grafiksel kullanıcı arayüzü de haberleşme pro-
tokolüne bağımlıdır. Elle hazırlanan/idame edilen grafiksel kullanıcı arayüzleri
için, protokolde yapılan herhangi bir değişiklik, hem model hem de kullanıcı ara-
yüzünün mükerrer güncellemelerini zorunlu kılmaktadır. Bu durum, geliştirme
10
Google, Protocol Buffers, varint gerçeklemesi
11
Padding
448
Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi 7
maliyetlerini arttırmakla kalmayıp, geliştirici kaynaklı hataların da çoğalmasına
sebep olmaktadır. Ayrıca son kullanıcıya teslim edilmeyen test uygulamalarında,
hızlı geliştirme adına, kötü kodlama alışkanlıkları ve anti-örüntülere göz yumu-
labilmekte ve sonuç olarak geniş kod tabanına sahip olabilen test yazılımlarının
idamesi zorlaşmaktadır.
Cobalt’ta, haberleşme protokolünü tanımlayan veri modelinin çalışma zama-
nında analizi ile kullanıcı arayüzü otomatik olarak oluşturulmaktadır. Kullanıcı
arayüzünün geliştirici veya kullanıcı müdahalesine ihtiyaç duyulmadan ortaya
çıkması, DRY prensibi çerçevesinde, kodun değişen kısmını protokolün tanım-
landığı yere hapsetmekte, model-grafik arayüzü arasındaki bağlaşımı ortadan
kaldırmaktadır. Böylece, yukarıda bahsi geçen olumsuzlukların önüne geçilmek-
tedir.
Cobalt veri ağacının görüntüleme ve düzenleme işlevleri, kütüphane içerisinde
bulunan CNodeExplorer bileşeni kullanılarak yapılabilmektedir. Bir ağaç-tablo 12
gerçeklemesi olan CNodeExplorer, verinin ağaç yapısını birebir yansıtmaktadır.
Düğümlere ait veri ve meta-verilerin görüntülenmesini ve ilgili alanların düzen-
lenmesini sağlayan bu bileşen, kullanım ve görünüm açısından modern bütünleşik
geliştirme ortamlarında bulunan hata ayıklama pencerelerini anımsatmaktadır.
CNodeExplorer bileşeninin sağladığı bir diğer avantaj da, geliştirilen test uy-
gulamalarının aralarında birörnek 13 olmasıdır. Böylelikle görüntüleme ve düzen-
leme ekranlarının geliştiriciden geliştiriciye büyük farklılık göstermesinin önüne
geçilmiş, kullanıcı adaptasyonu kolaylaştırılmıştır.
Kullanıcı Arayüzü Genişletilebilirliği. Cobalt’ın çekirdek yeteneklerinin dı-
şında bir görüntüleyici veya düzenleyici ihtiyacı doğduğunda, istenen herhangi
bir veri tipi için özelleşmiş yerinde 14 arayüz bileşenleri eklenebilmektedir. Ör-
neğin renk verisi taşıyan bir CNode’un yerinde bir renk editörü ya da bir renk
dialogu ile düzenlenmesi sağlanabilmektedir.
3.4 POJO/POJI Eşleyici
Cobalt, Bölüm 3.2’de bahsedildiği biçimde özelleştirilmiş protokoller için seri-
leştirme/ayrıştırma yapabilmesinin dışında, bu yeteneğin hali hazırda gerçek-
lendiği veya buna ihtiyaç duyulmayan bazı teknolojiler için de görüntüleyici ve
düzenleyici olarak kullanılabilmektedir. CORBA, RMI, Thrift, OSGi gibi uzak-
tan metod çağırma/servis yönelimli mimari ara katman teknolojileri, haberleşme
soyutlaması olarak Java arayüzlerini ya direkt, ya da bir arayüz tanımlama dili 15
vasıtasıyla üreterek kullanmaktadır. Cobalt, bu arayüzlerin hangi protokolü kul-
landığına bakmaksızın, platformun sağladığı tip içgözlemi 16 ve yansıtma 17 yete-
nekleri ile bu arayüzleri ve bahsedilen arayüzlerin metod argümanları ve dönüş
12
TreeTable
13
Uniform
14
In-Place
15
Interface Description Language - IDL
16
Type introspection
17
Reflection
449
8 Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
parametrelerine ait objeleri analiz ederek görüntüleyebilmekte ve düzenleyebil-
mektedir.
Herhangi bir Java konvansiyonunu takip etmeyen arayüz ve nesneler, yalın
eski Java arayüzü (Plain Old Java Interface - POJI) ve yalın eski Java nesnesi
(Plain Old Java Object - POJO) olarak adlandırılmaktadır. Cobalt bu arayüz ve
nesneler üzerinde herhangi bir kısıtlamayı zorunlu tutmadığından ve bu obje ve
arayüzleri daha önce bahsedilen CValue ve CComposite düğümlerine eşlediğinden
bu yetenek POJO/POJI eşleyici olarak adlandırılmıştır.
POJO/POJI eşleyici, karşı taraftan çağırılan metodları analiz edebilmek için,
çalışma zamanında, ilgili servis arayüzünün gerçeklemesi olan bir vekil nes-
nesi oluşturmaktadır. Bu vekil nesne kendisine yapılan metod çağrılarında kü-
tük tutma 18 veya kendisini dinleyen sınıfları uyarma işlemini yürütmektedir. Bu
yöntem sadece "somut olmayan" arayüzlere uygulanabilir ancak uzaktan metod
çağırma/servis yönelimli mimari teknolojileri, karşı tarafa ait, çağırılacak me-
todlar için "somut" bir vekil nesne oluşturmaktadır. Dolayısıyla, karşı taraftan
çağırılan metodlar için izlenen yöntem bu durumda izlenememektedir, fakat yine
de vekil nesneye yapılan metod çağrılarında araya girmek gerekmektedir. As-
lında bir bağımlılık enjeksiyonu 19 kütüphanesi olan Guice[11], çalışma/yükleme
zamanı dikişi 20 ile ilgiye yönelik programlama 21 da yapabildiği için bahsedilen
araya girme işlemini gerçekleştirebilmektedir. Yukarıda bahsedilen iki yöntem
kullanılarak, bir sarmalayıcı 22 vasıtasıyla tekörnek biçimde, gönderilen ve alı-
nan mesajlar (karşı taraftan çağırılan ve karşı tarafta çağırılacak metodlar) için
istenen davranış kolayca belirlenebilmektedir.
POJO/POJI eşleyici, eşleme işlemini otomatik olarak yaptığından dolayı,
çağırılan veya çağırdığı metodların değişmesi durumunda, herhangi bir geliştirici
veya kullanıcı müdahalesine gerek duymamaktadır.
3.5 Örnek Kullanım
Cobalt kullanılarak tanımlanmış bir veri tipinin kaynak kodları aşağıda verilmiş-
tir.
public class AracTipi extends CEnum {
public static final Int8 KARA = new Int8("Kara", 0);
public static final Int8 DENIZ = new Int8("Deniz", 1);
public static final Int8 HAVA = new Int8("Hava", 2);
public AracTipi() {
super("Araç tipi", KARA, DENIZ, HAVA);
}
}
18
Logging
19
Dependency Injection - DI
20
Runtime/Loadtime Weaving
21
Aspect Oriented Programming- AOP
22
Wrapper
450
Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi 9
public class Konum extends CAbstractComposite {
protected CDouble enlem = new CDouble("Enlem");
protected CDouble boylam = new CDouble("Boylam");
public Konum() {
setParams(enlem, boylam);
}
}
public class AracBilgileri extends CAbstractComposite {
protected NullTerminationString aracAdi =
new NullTerminationString("Araç adı");
protected AracTipi aracTipi = new AracTipi();
protected Konum konum = new Konum();
protected CFloat hız = new CFloat("Hız");
protected Int32 listeUzunlugu = new Int32("Liste uzunluğu");
protected VariableLengthList kntrlNoktalari =
new VariableLengthList
("Kontrol noktaları", listeUzunlugu, Konum.class);
public AracBilgileri() {
setParams(aracAdi, aracTipi, konum, hız,
listeUzunlugu, kntrlNoktalari);
}
}
Bu veri tipinin, CNodeExplorer bileşenindeki gösterimi Şekil 2’de sunulmak-
tadır. Bu grafiksel kullanıcı arayüzü bileşeni, Bölüm 3.3’de anlatıldığı üzere hem
düzenleyici, hem de görüntüleyici olarak kullanılmaktadır.
4 Kazanım
Cobalt kütüphanesi, test uygulamalarının kod tabanını küçülterek, zaman ve efor
tasarrufu sağlamaktadır. Cobalt ile oluşturulan yazılım ürün hattı kazanımları
Ergül’ün çalışmasında [12] incelenmiş ve nicel ölçümler alınmıştır. Bu bölümde,
bu çalışmaya ait ölçüm ve değerlendirmeler, endüstriyel deneyimler ve kontrollü
deneyler olmak üzere iki aşamada verilmektedir.
Endüstriyel Deneyim Sonuçları. Bu aşamada altı ayrı test uygulamasına
ilişkin ölçümler alınmıştır. Her biri benzer ama farklı gereksinim seti ve geliş-
tirme maliyetlerine sahip, test edilecek uygulamalarla TCP/IP protokolü ile ha-
berleşmekte olan bu test uygulamaları, gerçek testlerde kullanılması amacıyla
oluşturulmuştur. Tablo 1’de Cobalt’tan yararlanılmadan geliştirilmiş A, B, C
451
10 Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
Şekil 2. Cobalt kullanılarak tanımlanmış bir veri tipinin grafiksel kullanıcı arayüzünde
gösterimi ve düzenlenmesi
ve Cobalt ile geliştirilmiş D, E, F test uygulamalarına ait kod yeniden kulla-
nım oranları verilmiştir. Yeniden kullanım oranı, yorum23 ve anahtar kelimeler24
içermeyen mantıksal kod satırları25 içerisinde, tüm projelerde var olan kod sa-
tırlarının tüm kod satırlarına oranı olarak hesaplanmıştır.
Kontrollü Deney Sonuçları. İkinci aşamada, dört farklı test uygulaması kont-
rollü bir ortamda geliştirilmiş ve ölçümler alınmıştır. Tablo 2’de sunulan X ve Y
test uygulamaları Cobalt kullanılmadan, Xcobalt ve Ycobalt uygulamaları ise Co-
balt’tan faydalanılarak geliştirilmiştir. X ve Xcobalt ile Y ve Ycobalt uygulamaları
kendi aralarında aynı gereksinim setlerine sahiptir.
İki Yönlü Geliştirme. Aselsan’da tasarlanan sistemler, birbiri ile haberleşe-
bilen birden fazla yazılımdan oluşmakta ve bu yazılımların her birinin ayrı ayrı
test edilmesi gerekmektedir. Bu yazılımlardan, aralarında veri alışverişi bulunan
23
Comment
24
Keywords. Ör: else, break, try, vs...
25
Logical Lines of Code - LLOC
452
Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi 11
Tablo 1. Cobalt kütüphanesi kazanımlarını inceleyen endüstriyel deneyim sonuçları
Kod yeniden kullanımı
A %6
B %14
C %22
D %85
E %89
F %94
Tablo 2. Cobalt kütüphanesi kazanımlarını inceleyen kontrollü deney sonuçları
Kod yeniden Hata Geliştime İdame işçiliğia Kullanıcı
kullanımı sayısı işçiliğib A B memnuniyetic
X %55 12 11,73 33 47
51
Y %79 4 1,5 29 75
Xcobalt %96 2 2,58 9 30
91
Ycobalt %97 2 0,38 26 45
a
Dakika cinsinden, geliştirici A ve B’ye ait idame maliyeti.
b
Adam-Saat cinsinden.
c
Simülatörlerin ortalama anket sonuçları.
her bir yazılım çifti için, aynı haberleşme protokolünün taraflarını gerçekleyen
iki test uygulamasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Yukarıda verilen sonuçlar, tekil test uygulamaları için geçerlidir. Cobalt’ın
güçlü özelliklerinden biri de protokol tanımı üzerinden haberleşme mekaniğinin
çift yönlü oluşturulabilmesi ve karşılıklı haberleşen iki test uygulamasının tek
seferde ortaya çıkmasıdır. Bu sayede sistem geliştirme içerisindeki toplam efor
yarıya inmektedir. Ayrıca bu özellik ile, geliştirilen test uygulamalarının kendi
aralarında test edilebilirliği de kolayca sağlandığından, oluşturulan uygulamala-
rın kalitesi artmaktadır.
5 Sonuç
Cobalt kütüphanesi, yazılım ve sistem testlerinde kullanılan test uygulamalarının
geliştirme ve idame maliyetlerini düşürmek için tasarlanmış bir yapıtaşıdır. Bu
kütüphanenin kullanımı öncesinde, son kullanıcıya ulaşmaması ve zaman endişe-
leri sebebiyle mimari tasarımlarına dikkat edilmeden hazırlanan test yazılımları,
hem geliştirme, hem de idame esnasında fazla zaman ve uğraşa mal olmaktaydı.
Cobalt kullanımı ile, bu uygulamaların oluşturulması ve güncellenen gerekler
doğrultusunda değiştirilmesi kolaylaşmış ve hızlanmıştır.
453
12 Cobalt: Test Uygulamaları için Protokol Kütüphanesi
Cobalt, Aselsan içerisinde 2010 yılından bu yana, 70’in üzerinde test uygu-
lamasının geliştirilmesinde ve 30’un üzerinde yazılım/sistem testinde kullanıl-
mıştır. Bölüm 2’de bahsedilen çözümlerle giderilemeyen ihtiyaçları karşılayarak
şirket bünyesinde kabul görmüştür. Bununla birlikte, zamanla ortaya çıkan farklı
gereklerin gerçeklenmesi ve hataların giderilmesi ile yeterli olgunluğa ulaşması
sağlanmıştır. Özelleşmiş protokollerin tanımlanabilmesini sağlamanın yanı sıra,
POJO/POJI eşleyici kullanılarak üçüncü taraflarca geliştirilmiş ara katman tek-
nolojileri ile entegre olabilen, aktarılan verilerin gösteriminin ve düzenlenmesinin
kolayca yapılabildiği, genişletilebilir bir kütüphane ortaya çıkmıştır.
Serileştirme ve ayrıştırma mekaniklerinin ve kullanıcı arayüzünün standar-
dizasyonu, test uygulaması kalitesini arttırarak geliştirici kaynaklı hataların mi-
nimizasyonunu sağlamıştır. Ayrıca, birden fazla kişi tarafından gerçeklenen test
uygulamalarında, geliştiriciler arasında ortak bir dil oluşturulmasına yardımcı
olmuştur. Geliştirici faydalarının yanı sıra, az hatalı, homojen kullanıcı arayüz-
leri ve API katmanları ile kullanıcılarından da pozitif geribildirim alan Cobalt’la
geliştirilmiş test uygulamaları, hızlı geliştirilebilmeleri sebebi ile test altındaki
yazılımların hatalarının erken safhada bulunmasını sağlamıştır. Bölüm 4’te de
nicel sonuçların gösterdiği üzere Cobalt kullanımı ile kaliteli, yüksek yeniden
kullanımlı, geliştirme, idame ve test aşamaları kısalmış test uygulamaları elde
edilebilmektedir.
6 Teşekkür
Yazarlar, kütüphanenin kullanımıyla elde edilen faydalar konusunda yaptığı araş-
tırma için M. Erdem Ergül’e teşekkür eder.
Kaynaklar
1. Hunt, A., Thomas, D.: The Pragmatic Programmer: From Journeyman to Master.
Addison-Wesley Longman Publishing Co., Inc., Boston (1999)
2. Google, Protocol Buffers,
https://developers.google.com/protocol-buffers
3. Apache Thrift, http://thrift.apache.org
4. CORBA, Object Management Group, http://www.corba.org
5. ASN.1, ITU-T Study Group 17, http://www.itu.int/en/ITU-T/asn1
6. Ragel, http://www.complang.org/ragel
7. Construct, https://pypi.python.org/pypi/construct
8. Protlib, http://courtwright.org/protlib
9. Google, Protocol Buffers, Encoding,
https://developers.google.com/protocol-buffers/docs/encoding
10. Myers, B. A., Ronson, M. B.: Survey on User Interface Programming. In: Proce-
edings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, pp.
195–202. ACM, New York (1992)
11. Google, Guice, https://code.google.com/p/google-guice
12. Ergül, M. E.: An Action Research of Achievements in a Software Product Line
Implementation, MSc. Thesis, METU, Ankara (2014)
454