=Paper=
{{Paper
|id=Vol-1721/UYMS16_paper_6
|storemode=property
|title=Android Uygulamalar Icin Yazilim Kalite Yonetimi
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-1721/UYMS16_paper_6.pdf
|volume=Vol-1721
|authors=Merve Vildan Simsek,Aysu Betin Can,Barboros Can
|dblpUrl=https://dblp.org/rec/conf/uyms/SimsekCC16
}}
==Android Uygulamalar Icin Yazilim Kalite Yonetimi==
https://ceur-ws.org/Vol-1721/UYMS16_paper_6.pdf
Android Uygulamalar İçin Yazılım Kalite Modeli
Merve Vildan Şimşek1, Aysu Betin-Can2 ve Barboros Can1
1
Bilişim Teknolojileri Grubu (BİLTEG), Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı
(TEYDEB), TÜBİTAK, Ankara, Türkiye
{vildan.simsek, barboros.can} @tubitak.gov.tr
2
Enformatik Enstitüsü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye
betincan@metu.edu.tr
Özet. Günümüzde akıllı telefon ve tablet gibi mobil cihazlar giderek yaygın-
laşmaktadır. Bu durum mobil uygulama sayısının önemli ölçüde artışını da be-
raberinde getirmektedir. Bu sistemlerin popülerliğini yakın gelecekte de arttır-
maya devam edeceği tahmin edildiğinden, mobil uygulamaların kalitesi oldukça
fazla önem kazanmaktadır. Bu çalışmanın amacı Android uygulamaları için ya-
zılım kalite modeli oluşturulmasıdır. Mobil pazardaki yaygınlıklarından dolayı
Android İşletim Sistemi için geliştirilmiş uygulamalar hedef olarak seçilmiştir.
Çalışmada ISO/IEC SQuaRE Yazılım Kalite Modeli Standardında tanımlanmış
olan geleneksel yazılım kalite özellikleri adapte edilmiştir. Standartta tanım-
lanmış olan yazılım kalite özelliklerinden Android uygulamalara uygulanabilir
olanlar seçilmiş ve Android uygulamalarının kalitesini etkileyen yeni bir özellik
eklenmiştir. Sonrasında Android uygulamalara özgü yeni kaynak kod metrikleri
belirlenmiştir. Nihai özelliklerin yer aldığı bir kalite modeli oluşturulmuş ve bu
model bir örnek olay incelemesinde Android uygulamalarına uygulanarak, mo-
delin uygulanabilirliği gösterilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Yazılım Kalitesi, Mobil Yazılım, Kalite Modeli, Android
Uygulamalar, ISO/IEC SQuaRE Standardı
514
1 GİRİŞ
Mobil iletişim hayatımızda önemli bir yer kaplamaktadır. Akıllı telefonların ve tablet-
lerin sayısındaki artış mobil uygulamaların sayısının çarpıcı bir oranda artışını berabe-
rinde getirmektedir. Gartner Grubunun raporuna göre “2017 tarihine kadar 268 mil-
yardan fazla mobil uygulama indirilmiş olacak ve indirilen bu uygulamalar 77 milyar
dolardan fazla hasılat oluşturacaktır” [1]. Mobil uygulama sayısı çok yüksek bir hızla
arttığından uygulamaların kalitesi önemli bir konu haline gelmektedir. Kalite artık
sadece bir BT sorunu değildir, geliştiricilerin ve firmaların itibarını direkt olarak etki-
lemektedir. Kullanıcılar uygulamalara yorumlar yazmakta ve puanlar vermektedir.
Uygulamaların almış olduğu ortalama puan değeri ve kullanıcı yorumları herkesin
erişimine açık olduğundan bu değerler potansiyel kullanıcıları da etkilemektedir. Ay-
rıca uygulama mağazalarında rakip ürün sayısı fazla olduğundan, bir uygulamadan
vazgeçmek ve ona alternatif bir uygulama bulmak oldukça kolay hale gelmiştir.
Bu çalışmanın amacı Android uygulamaları için bir kalite modeli oluşturulmaktır.
Mobil uygulama pazarında en büyük paya sahip olan işletim sistemi Android İşletim
Sistemi olduğundan Android uygulamalar hedef olarak seçilmiştir. İstatistiklere göre
Google Play Mağazası’nda indirilmeye hazır uygulama sayısı Haziran 2015 itibariyle
1,6 milyondur. Apple'ın Uygulama Mağazası 1,5 milyon uygulama barındırdığından
ikinci en büyük uygulama mağazasıdır. [2]
Android uygulamaları için kalite modeli geliştirilmesi sürecinde, ISO/IEC SQuaRE
Yazılım Kalite Modeli Standardında tanımlanmış olan kalite özellikleri analiz edil-
miştir. Çalışma kapsamında ürün kalite modelinde (product quality model) yer alan
sekiz özellik göz önüne alınmıştır: işlevsel uygunluk, performans verimliliği, güveni-
lirlik, güvenlik, kullanılabilirlik, bağdaşırlık, taşınabilirlik ve bakım kolaylığı. Bu
sekiz özelliğin alt özellikleri ve kullanımdaki kalite (quality in use) modelindeki özel-
likler çalışmaya dâhil edilmemiştir. Kalite modelimiz mobil yazılım alanı ile ilişkili
olan kalite özellikleri ile ilgilendiğinden, ürün kalite modelinden uygulanabilir kalite
özellikleri seçilmiş ve bunlara ek olarak veri bütünlüğü adlı bir özellik eklenmiştir.
Android uygulama geliştiricilerine anket yapılarak, kaynak kod metrikleri ve kalite
özellikleri arasındaki ilişki tanımlanmıştır. SQuaRE kalite modeli Android uygulama-
larına uygun olması adına adapte edilmiş, oluşturulan kalite modelinin geçerlilik sı-
naması yapılmış ve model bir örnek olay incelemesinde iki adet açık kaynak kodlu
Android uygılamasının farklı dağıtımlarına uygulanarak modelin uygulanabilirliği
gösterilmiştir.
Mobil yazılım kalite modellerinin geliştirilmesi üzerine az sayıda çalışma yapıl-
mıştır. İlişkili çalışmaların birçoğu uygulamaların kalitesini ölçme konusunda yeter-
sizdir, çünkü bu çalışmalarda metrik tanımlaması yapılmamıştır. Bizim çalışmamızda
ise mobil uygulamarın kalitesinin ölçülebilmesi adına Android’e özgü kaynak kod
metrikleri tanımlanmıştır.
Bu makalenin katkıları Android uygulamaları için geçerlilik sınaması yapılmış bir
kalite modeli ve bu model için belirlenmiş olan metriklerdir. Mobil platformların
kalite değerlendirmesi alanında bir başlangıç çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışma
Android’e özgü metrik tanımlamaları içermesi ve güncel kalite standardının (ISO/IEC
SQuaRE) kullanılması sebebiyle bu alanda yapılan diğer çalışmalardan ayrılmaktadır.
515
Makalenin devamı şu şekilde yapılandırılmıştır: Bölüm 2’de Android uygulamaları
için oluşturulan kalite modelinin geliştirme aşamaları açıklanmıştır. Bölüm 3’te sunu-
lan modelin değerlendirilmesi ve örnek olay incelemesi sonuçları yer almaktadır. Son
bölümde ise sunulan modele ilişkin çalışmanın sonucu ve bu konuda gelecekteki olası
çalışmalar açıklanmıştır.
2 ANDROID KALİTE MODELİ GELİŞTİRİLMESİ
2.1 Kalite Özelliklerinin Tanımlanması
Kalite özelliklerinin tanımlanması sürecinde ISO/IEC SQuaRE Kalite Standardı, nes-
ne tabanlı modeller ve Android uygulamalara özgü komponentler göz önünde bulun-
durulmuştur. Kalite özelliklerinin başlangıç seti olarak ISO/IEC 25010 Kalite Stan-
dardından “Performans Verimliliği”, “Taşınabilirlik”, “Bakım Kolaylığı”, “İşlevsel
Uygunluk”, “Güvenilirlik”, “Kullanılabilirlik”, “Güvenlik” ve “Bağdaşırlık” özellik-
leri seçilmiştir. Bu özelliklere ek olarak, bu alanda yapılmış olan çalışmaların [3], [4],
[5], [6], [7] incelenmesiyle “Veri Bütünlüğü” özelliği seçilmiştir. Oluşturulan And-
roid kalite modeli Şekil1 ile gösterilmiştir.
Şekil 1. Android Kalite Modeli
2.2 Metrik Tanımlanması
Yazılım sistemlerinin kalitesini değerlendirirken genellikle kaynak kod metrikleri
kullanılmaktadır. Bu metrikler kaynak kod hakkında somut bilgi edilmek için objektif
bir yol sunmaktadırlar. Kalite standartları ve bu alanda yapılmış ilgili çalışmalar ana-
liz edilerek Android uygulamalarına uygulanabilir olan metrikler elde edilmiştir [9]
[32] [33]: Sınıf Sayısı (Number of Classes), Kalıtım Ağacının Derinliği (Depth of
Inheritance Tree), Kararsızlık (Instability), Metotlardaki Uyum Eksikliği (Lack of
Cohesion of Methods), Metot sayısı (Number of Methods), Nitelik Sayısı (Number of
Attributes) ve McCabe Çevrimsel Karmaşıklığı (McCabe Cyclomatic Complexity).
Android uygulama geliştirimi java tabanlı ve nesne tabanlı olmasına rağmen bazı kilit
farklılıklar bulunmaktadır. Kaynak kod yapılarındaki farklılıklar nedeniyle Android
uygulamalara özel metrik tanımlaması yapmaya ihtiyaç duyulmuştur. Android Prog-
ramlama kitaplarını, öğreticileri ve yayınları kapsamlı şekilde irdeleyerek [8] [9] [10]
[11] [12] [13] [14] [15] [16], Android’e özgü sekiz yeni metrik tanımlaması yapılmış-
516
tır: Aktivite Sayısı (Number of Activities), Servis Sayısı (Number of Services), Yayın
Alıcıları Sayısı (Number of Broadcast Receivers), İçerik Sağlayıcıların Sayısı (Num-
ber of Content Providers), Minimum SDK Sürümü (Minimum SDK Version), Hedef-
lenen SDK Sürümü (Target SDK Version), Intent Sayısı (Number of Intents) ve İzin
Sayısı (Number of Permission).
Android’e özgü metriklere ek olarak, Android uygulamalarına uygulanabilir oldu-
ğunu düşündüğümüz nesne tabanlı üç metrik daha tanımlanmıştır: Dialog Sayısı
(Number of Dialogs), İş Parçacığı Sayısı (Number of Threads) ve Veritabanındaki
Tabloların Sayısı (Number of Tables in Database). Ortaya çıkan metrik listesi ve bu
metriklerin açıklamaları Tablo 1’de yer almaktadır. Tablodaki ilk sütun metriklerin
isimlerini, ikinci sütun metriklerin türlerini örneğin nesne tabanlı (tabloda OO olarak
ifade edilmiştir) veya Android, son sütun ise metrikler ile ilgili kısa açıklamaları
içermektedir. Bu metriklerin tümü doğal sayı değerleri almaktadırlar. Bu metriklerin
her biri için yüksek veya düşük olmasının kalite açısından anlamı, diğer bir deyişle
metrik-kalite ilişkisi bir sonraki kısımda açıklandığı üzere Android yazılım geliştirici-
lerinin görüşleri ile elde edilmiştir. Bu nedenle, örneğin Sınıf Sayısının yüksek olması
daha iyi bir özelliktir gibi tanımlar bu kısımda verilmemiştir.
Tablo 1. Kalite Modelinde Kullanılan Metriklerin Listesi
Metrik Tür Açıklama
Sınıf Sayısı OO Kaynak koddaki toplam sınıf sayısı.
Kalıtım Ağacının Derinliği OO Kalıtım hiyerarşisinde bir sınıftan kök sınıfa giden en
uzun yolun uzunluğu.
Kararsızlık OO Götürgen bağımlılığın toplam bağımlılığa oranı (Efferent
/ Efferent + Afferent). Kararsızlık paketin değişime karşı
olan dayanıklılığını göstermektedir. [18].
Metotlardaki Uyum Eksikliği OO Metotlardaki benzerlik derecesinin ölçümü.
Nitelik Sayısı OO Kaynak koddaki toplam nitelik sayısı.
Metot Sayısı OO Kaynak koddaki toplam metot sayısı.
McCabe Çevrimsel Karmaşıklığı OO Programdaki lineer bağımsız yolların sayısı.
Aktivite Sayısı Android Aktivite (Activity) sınıfından doğrudan veya dolaylı
olarak türetilmiş olan toplam sınıf sayısı.
Servis Sayısı Android Servis (Service) sınıfından doğrudan veya dolaylı olarak
türetilmiş olan toplam sınıf sayısı.
Yayın Alıcıları Sayısı Android Yayın Alıcıları (BroadcastReceiver) sınıfından doğrudan
veya dolaylı olarak türetilmiş olan toplam sınıf sayısı.
İçerik Sağlayıcıların Sayısı Android İçerik Sağlayıcı (Intent) sınıfından doğrudan veya dolaylı
olarak türetilmiş olan toplam sınıf sayısı.
Dialog Sayısı OO, Android Kaynak koddaki toplam dialog sayısı.
İş Parçacığı Sayısı OO, Android Runnable interface sınıfını doğrudan veya dolaylı olarak
implemente eden toplam sınıf sayısı.
Minimum SDK Sürümü Android Uygulamanın çalışması için gerekli olan minimum
uygulama programlama arayüzü (API) düzeyini belirten
tam sayı. En eski API düzeyi 1, en son Android API
sürümü ise 23`tür. Belirtilmediği takdirde sistem API
düzeyini “1” olarak kabul etmektedir.
Hedeflenen SDK Sürümü Android Uygulamanın çalışması için hedeflenen uygulama prog-
ramlama arayüzü (API) düzeyini belirten tam sayı. Veri
belirtilmediği takdirde sistem API düzeyini Minimum
SDK Sürümü olarak kabul etmektedir.
Intent Sayısı Android Intent sınıfından doğrudan veya dolaylı olarak türetilmiş
olan toplam sınıf sayısı.
Veritabanındaki Tabloların Sayısı OO, Android Uygulamanın veritabanındaki tabloların toplam sayısı.
İzin Sayısı Android Uygulamanın düzgün çalışmak için talep ettiği izin
sayısı.
517
2.3 Metrik-Kalite Özelliği İlişkisi
Kaynak kod metrikleri ile kalite özellikleri arasındaki ilişkiyi saptamak için Android
uygulama geliştiricilerine anket yapılmıştır. Ankette katılımcılardan her metriğin
kalite özellikleri üzerindeki etkisinin derecesini ([-1, 1] aralığında Likert Ölçeği) seç-
melerini talep eden 18 soru mevcuttur. Seçenekler Kesinlikle Olumsuz (-1), Kısmen
Olumsuz (-0,5), Ne Olumsuz Ne Olumlu (0), Kısmen Olumlu (+0,5) and Kesinlikle
Olumlu (+1) şeklinde belirlenmiştir. Anket çevrimiçi gönderilecek şekilde planlanmış
ve hazırlanması aşamasında Google Forms [19] kullanılmıştır.
Anket sosyal medyadaki (Facebook, Linkedin) Android uygulama geliştirici grup-
larına, Türkiye’deki muhtemel bilişim firmalarına ve kişisel bağlantılarımıza gönde-
rilmiştir. Ankete 33 Android geliştirici katılmıştır. Katılımcıların aktif olarak yer aldı-
ğı Adroid yazılımı projeleri sayılarına göre dağılımı şu şekildedir: %15,2si 10’dan
fazla projede, %27,3ü ise 5-10 projede, %57,6sı 1-4 projede yer almıştır. Katılımcıla-
rın %27,3ü şirketleri için, %48,5 kişisel olarak, %24,2si ise hem kişisel hem de şirket-
leri için Android yazılımı geliştirmiştir. Anket sonuçlarının iç tutarlılığı kontrol edil-
miştir. Cronbach Alfa değerinin ortalaması 0.82 olduğundan anketin güvenilirliği
kabul edilebilir bir aralık içindedir.
İlişki Ağırlıklandırma. Anket sonuçlarını kullanarak metrikler ve kalite özellikleri
arasındaki ilişkiyi gösteren bir matris oluşturulmuştur. Bu matris Tablo 2’de gösteril-
mektedir. Tabloda sütunlar kalite özelliklerini, satırlar ise metriklerin kalite özelikleri
üzerindeki etkilerini içermektedir. Matris bir metrikteki artışın kalite özelliklerini
nasıl etkilediğini göstermektedir. Tabloda 0 ne olumlu ne olumsuz etki, -1 kesinlikle
olumsuz etki, -0,5 kısmen olumsuz etki, +0,5 kısmen olumlu etki, +1 ise kesinlikle
olumlu etkiyi ifade etmektedir.
Tablo 2. Metrik - Kalite Özelliği İlişkisi
Taşınabilir-
Bağdaşırlık
Performans
Verimliliği
Güvenilir-
Kullanıla-
Uygunluk
Kolaylığı
Güvenlik
Veri Bü-
İşlevsel
tünlüğü
bilirlik
Bakım
lik
lik
Sınıf Sayısı (NOC) +0.5 0 +1.0 +1.0 +0.5 0 +0.5 +0.5 0
Kalıtım Ağacının Derinliği +0.5 -0.5 -1.0 +0.5 +0.5 +0.5 0 0 +0.5
(DIT)
Kararsızlık (COP) -0.5 -0.5 0 0 -0.5 +0.5 0 +0.5 +0.5
1 / Metotlardaki Uyum +0.5 +0.5 0 0 0 +0.5 0 +0.5 +0.5
Eksikliği (COH)
Nitelik Sayısı (NOAT) 0 +0.5 -0.5 0 0 +0.5 +0.5 +0.5 +0.5
Metot Sayısı (NOM) +0.5 0 0 +0.5 -0.5 +0.5 +0.5 +0.5 0
McCabe Çevrimsel Karma- 0 0 -1.0 0 0 0 0 0 0
şıklığı (CYC)
Aktivite Sayısı (NOAC) +0.5 0 0 0 +0.5 +1.0 +0.5 0 0
Servis Sayısı (NOS) +0.5 +0.5 -0.5 +0.5 +0.5 +0.5 +0.5 -0.5 0
Yayın Alıcıları Sayısı +0.5 +0.5 0 0 0 0 0 0 0
(NOBR)
İçerik Sağlayıcıların Sayısı -0.5 +0.5 +0.5 +0.5 +0.5 0 +0.5 +0.5 0
(NOCP)
Dialog Sayısı (NOD) 0 0 -1.0 0 0 0 +0.5 0 0
İş Parçacığı Sayısı (NOT) +0.5 +0.5 +1.0 0 +0.5 +0.5 +0.5 0 0
518
Minimum SDK Sürümü +0.5 0 0 -1.0 0 0 0 0 0
(MSDK)
Hedeflenen SDK Sürümü +0.5 0 0 0 0 0 0 0 0
(TSDK)
Intent Sayısı (NOI) +0.5 0 0 +0.5 0 +0.5 +0.5 +0.5 +1.0
Veritabanındaki Tabloların +0.5 0 -1.0 +0.5 +0.5 +0.5 0 -1.0 +0.5
Sayısı (NOTD)
İzin Sayısı (NOP) 0 0 +0.5 0 0 0 -0.5 +0.5 0
Tablo 2 ile gösterilen veriler için katılımcıların yanıtlarının medyan değerleri kul-
lanılmıştır. Bu tabloda iş parçacığı sayısı ve katılım ağacı derinliği metrikleri için
beklenenden farklı sonuç alınmıştır. Katılım ağacı derinliği taşınılabilirlilik ve bakım
için ters orantılı olarak beklenirken +0,5 etki sonucu alınmıştır. İş parçacığı sayısı için
de bakım kolaylığını ve güvenilirliği ters etkilemesi beklenirken +0,5 etki yanıtı alın-
mıştır. Android geliştirme ortamının sağladığı özellikler ve özellikle işçi (worker
thread) parçacıklarının kullanımın teşviki bu etki değerini çıkarmış olabilir. Bu durum
gelecekteki çalışmalarda daha detaylı incelenecektir.
Tablo 2’deki matris kullanılarak her kalite özelliği için hesaplama formülleri elde
edilmiştir. Bütün kalite özellikleri için hesaplanan değerlerin aynı aralıkta olması için
metriklerin kalite özellikleri üzerindeki etkileri ağırlıklandırılmıştır. Metrik etkileri
için aralık olarak +1 aralığı seçildiğinden, (1) de belirtilmiş olan formül kullanılarak
her metriğin ağırlığı normalize edilmiştir.
Yeni Değer = Metrik Değeri/ |Metrik Değerlerinin Toplamı| (1)
Hesaplamaya bir örnek vermek gerekirse: Kalıtım Ağacının Derinliği (DIT)
metriğinin Bağdaşırlık özelliğini +0,5 etkilediği görülmektedir. Bağdaşırlık özelliğini
etkileyen bütün metriklerin değerleri Tablo 2 son sütunda görülmektedir. Bu değerler
toplandığında (+0,5+0,5+0,5+0,5+1.0+0,5)= 3,5 değeri elde edilmektedir ve Kalıtım
Ağacının Derinliği (DIT) metriğinin yeni değeri 0,5/3,5 = 0,14 olarak bulunur.
Kalite özellikleri için elde edilmiş olan nihai hesaplama formülleri Tablo 3’te gös-
terilmiştir. Bu formüllere göre örneğin sınıf sayısının (NOC) fazla oluşu performans
verimliliğini arttırırken, kalıtım ağacının derinliğinin (DIT) fazla oluşu performans
verimliliğini azaltmaktadır.
Tablo 3. Kalite Özellikleri için Hesaplama Formülleri
Kalite Özelliği Hesaplama Formülleri
Performans Verimliliği +0.5*(NOC) -0.5*(DIT) -0.25*(NOAT) -0.5*(CYC) -0.25*(NOS)
+0.25*(NOCP) -0.5*(NOD) +0.5(NOT) -0.5(NOTD) +0.25*(NOP)
Taşınabilirlik +0.33*(NOC) +0.165*(DIT) +0.165*(NOM) +0.165*(NOS)
+0.165*(NOCP) -0.33*(MSDK) +0.165*(NOI) +0.165*(NOTD)
Bakım Kolaylığı +0.2*(NOC) +0.2*(DIT) -0.2*(COP) -0.2*(NOM) +0.2*(NOAC)
+0.2*(NOS) +0.2*(NOCP) +0.2*(NOT) +0.2*(NOTD)
İşlevsel Uygunluk +0.1*(NOC) +0.1*(DIT) -0.1*(COP) +0.1*(COH) +0.1*(NOM)
+0.1*(NOAC) +0.1*(NOS) +0.1*(NOBR) -0.1*(NOCP) +0.1*(NOT)
+0.1*(MSDK) +0.1*(TSDK) +0.1*(NOI) +0.1*(NOTD)
Güvenilirlik -0.25*(DIT) -0.25*(COP) +0.25*(COH) +0.25*(NOAT) +0.25*(NOS)
+0.25*(NOBR) +0.25*(NOCP) +0.25*(NOT)
Veri Bütünlüğü +0.09*(DIT) +0.09*(COP) +0.09*(COH) +0.09*(NOAT) +0.09*(NOM)
+0.18*(NOAC) +0.09*(NOS) +0.09*(NOT) +0.09*(NOI) +0.09*(NOTD)
519
Kullanılabilirlik +0.125*(NOC) +0.125*(NOAT) +0.125*(NOM) +0.125*(NOAC)
+0.125*(NOS) +0.125*(NOCP) +0.125*(NOD) +0.125*(NOT)
+0.125*(NOI) -0.125*(NOP)
Güvenlik +0.2*(NOC) +0.2*(COP) +0.2*(COH) +0.2*(NOAT) +0.2*(NOM) -
0.2*(NOS) +0.2*(NOCP) +0.2*(NOI) -0.4*(NOTD) +0.2*(NOP)
Bağdaşırlık +0.14*(DIT) +0.14*(COP) +0.14*(COH) +0.14*(NOAT) +0.28*(NOI)
+0.14*(NOTD)
3 MODEL DEĞERLENDİRMESİ VE SONUÇLAR
3.1 Model Doğrulama
Android kalite modelinin doğrulaması için iki uygulama üzerinde çalışan üç bağımsız
değerlendirici kullanılmıştır. Tüm değerlendiricilerin yazılım değerlendirme ve And-
roid uygulama programlama konularında dört ya da beş yıllık tecrübeleri bulunmak-
tadır.
Açık kaynak kodlu doğrulama suiti seçmek amacıyla Android platform uygulama-
ları için ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir katalog olan F-Droid [22] kullanılmıştır. F-
Droid’in listesinden popüler, açık kaynaklı, küçük boyutlu (en fazla 5000 KLOC), en
az iki dağıtımı yapılmış olan bir uygulama araştırılmıştır. Bu kriterlere uygun olan
2048-android uygulamasının ilk ve son dağıtımları seçilmiştir. 4275 KLOC boyutun-
daki 2048-android uygulaması [20] basit bir bulmaca oyunudur.
Üç bağımsız değerlendirici, 2048-android v1 ve 2048-android v2.06 yazılımlarının
kaynak kodlarını analiz etmiş ve kalite özelliklerini puanlamışlardır. Katılımcılar her
özelliği [0, 10] aralığında puanlamıştır. Tablo 4, üç değerlendiricinin (D1, D2 ve D3)
puanlarını ve kalite özelliklerinin ortalama değerlerini (ORT) göstermektedir.
Tablo 4. 2048-android Uygulamaları İçin Değerlendirici Skorları
2048-android v1.0 2048-android v2.06
Değerlendiriciler D1 D2 D3 ORT D1 D2 D3 ORT
Performans Verimliliği 4 2 5 3,66 6 5 8 6,33
Taşınabilirlik 2 5 7 4,66 8 10 8 8,66
Bakım Kolaylığı 7 6 8 7 4 6 7 5,66
İşlevsel Uygunluk 5 4 6 5 8 7 10 8,33
Güvenilirlik 4 3 6 4,33 7 9 10 8,66
Veri Bütünlüğü 5 3 6 4,66 8 7 9 8
Kullanılabilirlik 4 5 8 5,66 7 9 10 8,66
Güvenlik 6 4 7 5,66 8 7 8 7,66
Bağdaşırlık 2 3 5 3,33 6 5 5 5,33
Değerlendiricilerin puanları alındıktan sonra, seçilen uygulamaların kaynak kodları
analiz edilerek iki dağıtıma ait kalite puanları hesaplanmıştır. Kalite puanlarını hesap-
layabilmek için öncelikle, Bölüm 3.3 ile anlatılan yöntemle, iki dağıtımın metrikleri
toplanmıştır. Kalite özelliklerinin hesaplanması sürecinde farklı aralık değerlerindeki
metriklerin toplanmış olması sebebiyle bu değerlerin normalize edilmesi gerekmiştir.
Metrikler [0, 1] aralığında Min-Max normalizasyonu [28] ile normalize edilmişlerdir.
520
Tanımlanan dokuz kalite özelliği Tablo 3 de açıklanan formüller kullanılarak he-
saplanmıştır. Her bir formül için normalize edilmiş olan metrik değerleri kullanılmış-
tır. Tablo 5, 2048-android uygulamasının iki dağıtımı için hesaplanmış dokuz kalite
özelliğine ait değerleri göstermektedir.
Değerlendiricilerin puanları ile kalite modelinin sonuçları arasında korelasyon bu-
lunup bulunmadığını kontrol etmek için Pearson’ın korelasyon katsayısı [24] kulla-
nılmıştır. 9 çiftin katsayı değerleri IBM SPSS Statistics [21] kullanılarak elde edilmiş-
tir. 0.697 lık katsayı değeri ile iki veri seti arasında istatistiksel olarak anlamlı bir
korelasyon bulunduğu ortaya çıkmıştır. Bu korelasyon çalışmamızda oluşturulan And-
roid kalite modelini doğrulamakta ve modelin güvenirliğini desteklemektedir.
Tablo 5. 2048-android Uygulamaları İçin Hesaplanan Kalite Özellikleri
Kalite Özelliği 2048-android v1.0 2048-android v2.06
Performans Verimliliği 3,125 5,625
Taşınabilirlik 0 5
Bakım Kolaylığı 5,7 1,11
İşlevsel Uygunluk 2,14 3,57
Güvenilirlik 2,5 3,75
Veri Bütünlüğü 0 3,63
Kullanılabilirlik 1 4
Güvenlik 2,72 7,27
Bağdaşırlık 0 4,28
Değerleme Ölçeğinin Belirlenmesi. Sonuçlar hakkında bilgi çıkarımı yapabilmek
amacıyla değerleme için Android uygulamaların kalite özelliklerinin kalite puanları
belirlenmiştir. Değerleme ölçeği altı kategoriden oluşmaktadır: 0-0,99, Çok Zayıf, 1-
2,99 Zayıf, 3-4,99 Orta, 5-6,99 İyi, 7-8,99 Çok İyi ve 9-10 Mükemmel.
Değerleme ölçeği kalite özelliklerinin sonuçlarına uygulanmıştır. Kalite özellikleri
2048-android uygulamaları için Android Kalite Modeli ile hesaplanmış ve derece
değerleri Tablo 6’da verilmiştir.
Tablo 6. 2048-android Uygulamalarının Kalite Özelliklerinin Kategorileri
Kalite Özelliği 2048-android v1.0 2048-android v2.06
Performans Verimliliği 3,125 ORTA 5,625 İYİ
Taşınabilirlik 0 ÇOK ZAYIF 5 İYİ
Bakım Kolaylığı 5,7 İYİ 1,11 ZAYIF
İşlevsel Uygunluk 2,14 ZAYIF 3,57 ORTA
Güvenilirlik 2,5 ZAYIF 3,75 ORTA
Veri Bütünlüğü 0 ÇOK ZAYIF 3,63 ORTA
Kullanılabilirlik 1 ZAYIF 4 ORTA
Güvenlik 2,72 ZAYIF 7,27 ÇOK İYİ
Bağdaşırlık 0 ÇOK ZAYIF 4,28 ORTA
521
3.2 Örnek Olay İncelemesi İçin Test Verisinin Toplanması
F-Droid’de açık kaynaklı, büyük boyutlu (en az 10000 KLOC), birçok dağıtımı olan
uygulamalar araştırılmıştır ve örnek olay incelemesi için iki Android uygulaması
seçilmiştir: KeePassDroid [25] ve CosyDVR [26]. İlk uygulama KeePassDroid,
29.328 KLOC büyüklüğünde ve 115 dağıtımı yapılmış olan ücretsiz açık kaynak şifre
yönetim uygulamasıdır. Diğer uygulama CosyDVR ise 24.087 KLOC büyüklüğünde
ve 21 dağıtımı yapılmış araç içi kullanım için tasarlanmış ücretsiz bir açık kaynak
Dijital Video Kaydedici (DVK) yazılım kitidir.
KeePassDroid uygulamasının, 115 dağıtımından 10 tanesinin, CosyDVR uygula-
masının ise yine 21 dağıtımından 10 tanesinin kaynak kodları indirilmiştir. Kee-
PassDroid ve CosyDVR uygulamalarının 10’ar dağıtımı seçilirken uygulamaların
havuzlarında en çok kayıt (commit) sayısına sahip 10 dağıtım göz önünde bulundu-
rulmuştur. Uygulamalar havuzda ne kadar çok kayıt sayısına sahipse, uygulamada o
kadar çok değişiklik yapılmış anlamına gelmektedir.
3.3 Metrik Verisinin Toplanması ve Normalize Edilmesi
Tablo 1’de tanımladığımız 18 metrik KeePassDroid ve CosyDVR uygulamalarının 10
dağıtımı için hesaplanmıştır. Bu çalışmada Tablo 2’de gösterilen nesne tabanlı metrik-
leri hesaplamak için Eclipse Metrics plug-in 1.3.8 [27] uygulaması kullanılmıştır.
Bizim tanımladığımız ek metrikleri hesaplayabilmek için özel herhangi bir araç ya da
plug-in bulunmadığından, bir Java programı yazılmıştır.
Kalite özelliklerinin hesaplanması esnasında asıl metrik değerlerinin farklı aralık-
lardan toplanması sebebiyle metrik değerlerinin normalize edilmesine ihtiyaç duyul-
muş ve Min-Max normalizasyonu ile bu işlem gerçekleştirilmiştir.
Şekil 2. KeePassDroid Uygulamasının Kalite Şekil 3. CosyDVR Uygulamasının Kalite
Özelliklerinin Grafikleri Özelliklerinin Grafikleri
3.4 Sonuçların Analiz Edilmesi
Tanımlanan dokuz kalite özelliğinin değerleri, Tablo 3’de açıklanan formüllerle he-
saplanmıştır. Kalite özellik grafikleri, hesaplanan bu değerleri baz alarak çizilmiştir.
522
Şekil 2 ve Şekil 3’deki KeePassDroid ve CosyDVR uygulamalarına ait kalite özellik
grafikleri elde edilmiştir.
Kalite özelliklerine ait kalite puanlarındaki beklenen artış, kalite özelliklerinin yeni
Android uygulamalarının dağıtımlarında artacağı öngörüsünü doğrulamıştır. Kee-
PassDroid uygulamasının son dağıtımına ait kalite puanlarının çoğu “Orta” ya da daha
üstteki kategoriye girmiştir. Diğer taraftan CosyDVR’ın son dağıtımına ait puanlar ise
genellikle “Orta” ya da daha düşük kategorilerdedir. KeepassDroid’in son dağıtımına
ait kalite puanları Şekil 4’te, CosyDVR’e ait olanlar ise Şekil 5’de gösterilmiştir.
KeepassDroid ve CosyDVR uygulamalarının indirilme sayıları ve bu uygulamalara
yapılmış olan yorumlarla, Android kalite modelimiz kullanılarak hesaplanmış olan
kalite puanları birbiri ile tutarlı bir profil çizmektedir. Kullanıcı yorumlarına göre,
Google Play Store’da KeePassDroid değerlemeleri yüksekken, CosyDVR değerleme-
leri düşüktür. Google Play Store’daki uygulamarın indirilme sayıları ve yıldız değer-
leri aşağıda yer almaktadır:
• KeePassDroid [29]: İndirilme sayısı 1,000,000 - 5,000,000 aralığındadır. 31,305
kullanıcı yorumuna göre uygulama 5.0 üzerinden 4.6 puan değerine sahiptir.
• CosyDVR [30]: İndirilme sayısı 100 – 500 aralığındadır. 6 kullanıcı yorumuna
göre uygulama, 5 üzerinden 2.5 puan değerine sahiptir.
Şekil 4. KeePassDroid v.2.0.3 Kalite Skorları Şekil 5. CosyDVR v1.3.11 Kalite Skorları
4 SONUÇ VE GELECEKTEKİ ÇALIŞMALAR
Bu çalışmada Android uygulamaları için kalite modeli önerilmiştir. Önerimiz genel
bir model olup, Android uygulama geliştiren yazılımcılar kendi uygulamalarına göre
kalite modelini uyarlayabileceklerdir.
Yeni bir disiplin olan mobil yazılım kalite değerlendirmesi üzerine yaptığımız bu
çalışmada bazı kısıtlar vardır. İlk kısıt, araştırmada yer alacak katılımcıların seçimidir.
Android 2007 yılında doğup 2010 yılında yaygınlaştığı için [31], bu konuda yetkin
yazılımcılar bulmak zordur. Bu sorunu gidermek adına Sosyal Medyadaki (Facebook,
523
Linkedin) Android uygulama geliştirici gruplarına e-posta atılmıştır. Farklı ülkelerden
katılımcı sağlamak amacıyla sosyal medyadaki gruplara mesaj atılmasına rağmen
araştırmaya katılan 33 geliştiricinin tamamı Türkiye’den olmuştur. Türk yazılımcıla-
rın karakteristikleri diğer ülkelerdekilerden farklı olabileceğinden, başka ülkelerden
geliştiricilerin katılacağı bir araştırmada farklı sonuçlar olabilecektir. Bu sınırlamanın
ilerideki çalışmalarımızda aşılması planlanmaktadır.
Bir sonraki kısıt ise, model doğrulamada kullanılan mobil uygulamaların boyutu ile
ilgilidir. Yazılım değerlendirme emek yoğun bir iş olduğundan, orta büyüklükte uygu-
lamalar kullanılmıştır. Çalışmanın daha büyük ölçekli uygulamalar üzerinde de doğ-
rulanması amacıyla genişletilmesi hedeflenmektedir.
Bu çalışma kapsamına ürün kalite modelinde yer alan sekiz özellik dahil edilmiş,
bu sekiz özelliğin alt özellikleri dahil edilmemiştir. Bu alt özelliklerin de mobil uygu-
lama kalitesinin değerlendirilmesi açısından incelenmesi planlanmaktadır.
Gelecekteki çalışmalarda kalite modelinde bazı geliştirmeler yapılacaktır. Mobil
uygulamaların kaynak kod metriklerinin istatistiksel olarak daha büyük kapsamda
analiz edilmesi ve farklı mobil platformlarının (örn. IOS, Windows Mobile) kalite
modeline dâhil edilmesi planlanmaktadır. Sistemin sonuçlarını daha etkin hale getir-
mek için farklı ülkelerdeki mobil uygulama geliştiricilerini de kapsayan daha fazla
yazılımcıdan veri toplanacak bir model geliştirilecektir. Ayrıca kalite modelini doğru-
lamak için daha fazla değerlendirici çalışmaya dâhil edilecektir. Değerlendirici sayı-
sındaki çoğalma, modelin güvenirliğini de arttıracaktır.
5 KAYNAKÇA
1. “Predicts 2014: Apps, Personal Cloud and Data Analytics Will Drive New Consumer In-
ter-actions”, https://www.gartner.com/doc/2628016/predicts--apps-personal-cloud, Ekim
21, 2015.
2. “The Statistics Portal: Number of Apps Available in Leading App Stores”,
http://www.statista.com/statistics/276623/number-of-apps-available-in-leading-app-stores/,
Ekim 24, 2015.
3. Franke, D., Kowalewski, S., “A Mobile Software Quality Model”, in 12th International
Conference on Quality Software, Xi'an, Shaanxi: IEEE, 2012.
4. Franke, D., Weise, C., “Providing a Software Quality Framework for Testing of Mobile
Applications”, Fourth IEEE International Conference on Software Testing, Verification
and Validation, Berlin: IEEE, 2011.
5. Idri, A., Moumane, K., Abran, A., “On the Use of Software Quality Standard ISO / IEC
9126 in Mobile Environments”, 20th Asia-Pacific Software Engineering Conference, Ave-
iro: IEEE, 2013.
6. Zahra, S., Khalid, A., Javed, A., “An Efficient and Effective New Generation Objective
Quality Model for Mobile Applications.” I.J.Modern Education and Computer Science
(MECS), 4, 36-42, 2013.
7. Hecht, G., Benomar, O., Rouvoy, R., Moha, N., Duchien, L., “Tracking the Software Qua-
lity of Android Applications along their Evolution”, 30th IEEE/ACM International Confe-
rence on Automated Software Engineering, United States: IEEE, 2015.
8. “Android Developer Page”, http://developer.android.com/, Kasım 12, 2015.
9. Jetter, A., “Assessing Software Quality Attributes with Source Code Metrics. (Diploma
The-sis)”, http://www.ifi.uzh.ch/seal/research/tools/ archive/swQuality/da_jetter.pdf, 2006.
524
10. Meier, R., “Professional Android 4 Application Development”,
https://books.google.com.tr/books?hl=en&lr=&id=bmJIl_wPgQsC, 2012.
11. Smyth, N., “Android 4 App Development Essentials”
http://www.techotopia.com/index.php/Android_4_App_Development_Essentials, 2014
12. Murphy, M., “The Busy Coder’s Guide to Android Development”
https://commonsware.com/Android/Android_3-6-CC.pdf, 2012.
13. Gramlich, N., “Android Programming with Tutorials from the anddev.org-Community”,
http://andbook.anddev.org/files/andbook.pdf, 2012.
14. Önder, M., Mermerkaya, A., “Merhaba Android”, İstanbul, Turkey: Deniz Ofset, 2013.
15. Vogel, L., “Introduction to Android development with Android Studio”,
http://www.vogella.com/tutorials/Android/article.html, 2015.
16. “Android Development”, https://teamtreehouse.com/tracks/android-development, Kasım
20, 2015.
17. “Difference between Android and Java”, http://www.differencebetween.com/difference-
between-android-and-vs-java/#ixzz2TIkUX7cI, Aralık 17, 2015.
18. Almugrin, S., Albattah, W., Alaql, O., Alzahrani, M., Melton, A., “Instability and Abst-
ractness Metrics Based on Responsibility”, 38th Annual International Computers, Software
and Applications Conference, Sweden: IEEE, 2014.
19. “Google Forms”, https://www.google.com/forms/about/, Aralık 20, 2015.
20. “2048-android game in Google Play Store”
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.gabrielecirulli.app2048, Aralık 25,
2015.
21. “IBM SPSS Statistics”, http://www-01.ibm.com/software/analytics/spss/, Aralık 20, 2015.
22. “F-Droid Limited”, https://f-droid.org/wiki/index.php?title=Category: Apps, Aralık 22,
2015.
23. “Pearson product-moment correlation coefficient”, https://statistics.laerd.com/statistical-
guides/pearson-correlation-coefficient-statistical-guide.php, Mayıs 12, 2016.
24. “KeePassDroid”, http://www.keepassdroid.com/, Aralık 22, 2015
25. “CosyDVR”, https://github.com/sergstetsuk/CosyDVR, Şubat 10, 2015.
26. “Eclipse Metrics Plugin 1.3.8.”, http://metrics2.sourceforge.net/, Aralık 25, 2015.
27. “Data Normalization and Standardization”, http://www.benetzkorn.com/2011/11/data-
normalization-and-standardization/, Aralık 25, 2015.
28. “KeePassDroid in Google Play Store”, https://play.google.com/store/
apps/details?id=com.android.keepass&hl=en, Aralık 25, 2015.
29. “CosyDVR in Google Play Store”, https://play.google.com/store/
apps/details?id=es.esy.CosyDVR, Şubat 10, 2015.
30. “The Android Story”, http://www.xcubelabs.com/infographic-android-story/, Şubat 10,
2015.
31. “ISO/IEC 25010:2011”, https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso-iec:25010:ed-1:v1:en,
Aralık 2, 2015.
32. G. Jost, J. Huber, and M. Hericko. “Using Object Oriented Software Metrics for Mobile
Application Development”, in 2nd Workshop of Software Quality Analysis, Monitoring,
Improvement and Applications (SQAMIA), Serbia, 2013.
525