=Paper=
{{Paper
|id=Vol-2045/Bilisim_paper_45
|storemode=property
|title= Cerrahi Simulasyon Ortaminda Cinsiyetin Performansina Etkisi (The Effect of Gender on Performance in Surgical Simulation)
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-2045/03_Bilisim_2017_paper_45.pdf
|volume=Vol-2045
|authors=Damla Topalli,Seda Camalan,Nergiz Cagiltay
}}
== Cerrahi Simulasyon Ortaminda Cinsiyetin Performansina Etkisi (The Effect of Gender on Performance in Surgical Simulation)==
https://ceur-ws.org/Vol-2045/03_Bilisim_2017_paper_45.pdf
Cerrahi Simülasyon Ortamında Cinsiyetin Performansa
Etkisi
Damla Topallı Seda Çamalan Nergiz Ercil Çağıltay
Atılım Üniversitesi, Bilgisayar Atılım Üniversitesi, Bilişim Atılım Üniversitesi, Yazılım
Mühendisliği, Ankara Sistemleri Mühendisliği, Ankara Mühendisliği, Ankara
damla.topalli@atilim.edu.tr seda.camalan@atilim.edu.tr nergiz.cagiltay@atilim.edu.tr
experimental study, time taken to perform each task
ÖZET
Cerrahi performans üzerinde cinsiyet gibi faktörlerin (duration), distance taken by the haptic device and
etkisinin anlaşılması, uygun beceri temelli öğretim accuracy (if the task is performed successfully in a given
sistemlerini daha iyi organize etmek ve geliştirmek time period or not) measures were collected using a
açısından kritik önem taşır. Bununla birlikte, literatürde software. The results show that there is no statistically
cinsiyet farklılıklarının minimal invaziv cerrahi significant difference of gender factor on surgical
konusunda yeni başlayanların performansları üzerine performance. However, it should be also noted that the
etkisini araştırmak için yapılan çalışma sayısı oldukça scenario used in this study is an introductory level
azdır. Bu çalışmada, minimal invaziv cerrahi için scenario and the skill level of the participants can be
başlangıç seviyesindeki katılımcılar, sanal simülasyon considered as beginners. Hence, the results should be
ortamında haptik cihazlar kullanarak cerrahi görevler validated in further studies, with more complex scenarios
yaparken gözlemlenmektedir. Deneysel çalışma requiring specific skills and with different skill levelled
sırasında, her bir görevi gerçekleştirmek için harcanan participants.
süre, dokunsal cihaz tarafından katedilen mesafe ve
Keywords
başarım (belirli bir zaman aralığında görev başarılı bir
Surgical simulation; haptic devices; gender differences.
şekilde gerçekleştirilirse) ölçümleri bir yazılım
kullanılarak toplanmıştır. Sonuçlar, cinsiyet faktörünün
GİRİŞ
cerrahi performans üzerine istatistiksel olarak anlamlı bir
fark olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, bu Günümüzde, teknolojideki güncel gelişmelere bağlı
çalışmada kullanılan senaryonun bir giriş seviyesi olarak cerrahi operasyonlar için yeni teknikler
senaryosu olduğu ve katılımcıların başlangıç seviyesinde geliştirilmiştir. Örneğin, minimal invaziv cerrahi tekniği
oldukları da belirtilmelidir. Sonuçlar daha ileri kullanımı uygun olduğu durumlarda açık cerrahi yerine
araştırmalarda, özel beceriler gerektiren daha karmaşık kullanılabilecek yeni bir seçenek olarak tercih
senaryolarda ve farklı beceri düzeyine sahip katılımcılar edilmektedir. Bu tür ameliyatlar, endoskop adı verilen
ile doğrulanmalıdır. bir kamera ve küçük giriş noktları aracılığıyla özel
operasyonel araçlar kullanılarak gerçekleştirilir. Açık
Anahtar Kelimeler cerrahi işlemlerin aksine, MIS doğası gereği simülasyon
Cerrahi simülasyon; dokunsal cihazlar; cinsiyet tabanlı eğitim için çok uygun bir yöntemdir. Cerrahlar bu
farklılıkları. tip ameliyatlar için gerekli olan spesifik psikomotor
becerileri kazanmak ve el-göz koordinasyonunu
sağlamak için simülasyon yoluyla kolayca eğitilebilirler
ABSTRACT [1-2]. Bu konuyla ilgili olarak, eğitim amaçlı Sanal
In order to better organize and develop appropriate skill- Gerçeklik-SG (Virtual Reality-VR) simülatörleri
based instructional systems, understanding the effect of geliştirilmiştir. SG tekniklerinin kullanımı hasta
factors such as gender on surgical skill performance is güvenliğini arttırırken, iyileşme süresini
critical. Previous studies in the literature showed that kısaltmaktadırlar [3-5]. SG simülasyon ortamları
there are not many studies conducted to investigate the sayesinde cerrahların bu becerileri ameliyathanede
effect of gender differences on task performance for uygulama öncesinde iyileştirilebilir. Uygun simülasyon
beginners on minimal invasive surgery. In this research, ortamlarının daha iyi geliştirilebilmesi için cerrahi eğitim
participants that can be considered in the beginner level üzerindeki etkisi olan faktörlerin anlaşılması
for the minimal invasive surgery are monitored while gerekmektedir. Örneğin, Haist ve ark., öğrencilerin okul
they were performing surgical tasks by using haptic performansları üzerinde cinsiyet ve yaş gibi etmenlerin
devices in a virtual simulation environment. During the etkilerini raporlamıştır [6]. Buna ek olarak, cinsiyete
dayalı farklılıklara göre, klinik olarak yapılan
performans incelemelerinde kadınların erkeklerden daha
iyi performans göstermelerine rağmen erkekler standart
yazılı sınavlarda kadınlardan daha iyi performans
göstermişlerdir [6]. Chad ve ark. tarafından yapılan bir
başka çalışmada cinsiyetler arasında psikomotor
becerilerin değerlendirilmesi için kullanılabilecek
simülasyon performanslarında farklılıklar olduğu
belirtilmiştir [7]. Bu çalışmanın sonuçları, kadınların
simülatörde gerçekleştirdikleri görevlerin erkeklerden
daha fazla zaman aldığını göstermektedir[7]. Buna ek
Şekil 1. Deneysel Çalışma Ekranı
olarak, kadınların erkeklerden daha fazla hata yaptığı
gözlemlenmiştir [7]. Eğitim ve değerlendirme için
simülatörleri kullanırken bu farkın eğitim programları Deneysel çalışma sırasında, her bir görevi
açısından göz önünde bulundurulması gerekliliği gerçekleştirmek için harcanan süre, dokunsal cihaz
raporlanmıştır [7]. tarafından alınan mesafe ve başarım (belirli bir zaman
aralığında görev başarıyla gerçekleştirilirse veya
Öte yandan, özellikle cerrahi alan için, Burgos & yapılmazsa) ölçümleri simülasyon yazılımı tarafından
Josephson (2014) cerrahide kadınlara yönelik otomatik olarak kaydedilmiştir.
önyargıların hâlâ var olduğunu bildirmiştir [8]. Rol
modelleri ve toplumsal cinsiyet farkındalığı eksikliği
nedeniyle cerrahi akademide kadınların yeterince temsil
edilmediği görülmektedir. Aynı zamanda cinsiyetin
cerrahi görev öğrenmeyi etkileyen bir faktör olup
olmadığının halen bilinmediği belirtilmiştir [8].
Literatürdeki bulgulara göre cinsiyet gibi faktörlerin
cerrahi performans üzerine etkisinin anlaşılması, gerekli
becerilerin geliştirilmesi için uygun öğretim sistemlerini
daha iyi organize etmek ve geliştirmek için kritik öneme
sahip olabilir. Bununla birlikte, literatürde cerrahi Şekil 2. Deneysel Çalışma Dokunsal Cihaz Kullanımı
beceriler üzerindeki cinsiyet etkisine ilişkin yapılan pek
fazla çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle, bu Şekil 2’den görüldüğü gibi, katılımcılar bir dokunsal
çalışmada, giriş seviyesindeki katılımcıların performansı, cihaz aracılığı ile sistemi kullanmışlardır. Dokunsal
sanal bir simülasyon ortamında dokunsal cihazlar cihaz ameliyat aletini simüle etmek amacıyla kullanılmış
kullanarak cerrahi görevleri yerine getirirken ve gerçek ortamdakine yakın hissiyat vererek ağırlık,
izlenmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, cinsiyetin dokunma gibi geri bildirimlerin de sunulduğu bir ortam
MIS eğitimine yeni başlayanlar için etkili bir faktör olup hazırlanmıştır.
olmadığını daha iyi anlamaktır.
Katılımcılar
YÖNTEM Minimal invaziv cerrahideki uzmanlık ve beceri
seviyeleri, özel alan bilgisine sahip olmayanlar için 'yeni
Bu çalışmada cinsiyetin katılımcıların performansına
başlayanlar (beginner)' olarak kategorize edilmiştir [9].
etkisini anlamak için deneysel bir çalışma yapılmıştır.
Ayrıca, özellikle MIS alanında kadın cerrahların sayısı
Çalışmada kullanılan senaryo ve çalışmanın katılımcıları
çok sınırlıdır. Bu nedenle cinsiyet konusunda yapılacak
aşağıda açıklanmıştır.
olan araştırmaların doğrudan cerrahlarla
Senaryo gerçekleştirilmesi mümkün olamamaktadır.
Bu senaryoda, her katılımcının simülasyon ortamında
dokunsal cihaz tarafından kontrol edilen bir aleti Bu nedenle, cinsiyetin MIS üzerindeki etkisini daha iyi
kullanarak topu yakalaması istenmiştir. Daha sonra, anlamak için bu çalışma, cerrahi eğitim süreçlerinde yeni
katılımcılardan topu sırayla (1'den 10'a kadar) taşıyarak başlayan olarak değerlendirilen, bilgisayar, bilişim
ekranın sol tarafında gösterilen tepsiye koymaları sistemleri, yazılım, endüstriyel ve malzeme mühendisliği
istenmiştir. Her katılımcı tarafından gerçekleştirilecek 10 bölümlerinden 41 lisans öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir.
görev bulunmaktadır. Şekil-1’den de görüldüğü gibi Katılımcıların kadın erkek dağılımı yaklaşık olarak
görevlerle ilgili bilgi arayüz üzerinden kullanıcılara benzerdir (20 kadın, 21 erkek) Katılımcılar hakkında
verilmiştir. ayrıntılı bilgi Tablo 1'de verilmektedir.
Tablo 1. Katılımcılar Can Taşyürek, Erdem Savaşçı, Tolga Üstünkök, Enes
Recep Çınar, Samet Taşçı, Eylül Ünal, Derya Ergün, İnci
Bölüm Kadın Erkek
Evrim Çamalan ve Umut Solay'dır. Yazarlar, tüm
Bilgisayar Mühendisliği 7 8 araştırmalarını gerçekleştirmek için tüm grup üyelerine
değerli katkıları ve Atılım Üniversitesi'ne desteğinden
Bilişim Sistemleri Mühendisliği 1 6 dolayı teşekkür ederler. Ayrıca çalışma Endoskopik
Cerrahi Eğitim projesi (ECE: Tubitak 1001, Proje No:
Yazılım Mühendisliği 9 7 112K287) kapsamında kurulan Atılım Üniversitesi
SIMLAB laboratuvarında gerçekleştirilmiştir. Yazarlar,
Endüstri Mühendisliği 1 0 bu araştırmayı gerçekleştirmek için TÜBİTAK 1001
Malzeme Mühendisliği 2 0 programının desteğine teşekkür ederler.
Genel Toplam 20 21
KAYNAKÇA
BULGULAR [1] Derossis, Anna M., et al. "Development of a model
Erkek ve kadın katılımcıların simülasyon ortamında for training and evaluation of laparoscopic skills." The
verilen görevleri yerine getirme süreçlerinde kaydedilen American journal of surgery 175.6 (1998): 482-487.
veriler (her görevi tamamlama zamanı, cihaz tarafından [2] Grantcharov, T. P., Bardram, L., Funch-Jensen, P., &
alınan mesafe ve başarım ölçeği) bağımsız örneklem t- Rosenberg, J. (2003). Learning curves and impact of
testi yöntemi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Buna göre previous operative experience on performance on a
erkek (Ort. 0 7.56, SS = 2.39) ve kadın (Ort. = 7.67, SS = virtual reality simulator to test laparoscopic surgical
2.09) katılımcıların görevleri yerine getirme sürelerinde skills. The American journal of surgery, 185(2), 146-
istatistiksel olarak anlamlı t(39) = -.16, p=.87, bir fark 149.
bulunamamıştır. Benzer şekilde, erkekler (Ort. =16425,
SS=7097) ve kadınlar (Ort.=16176, SS=5717) dokunsal [3] Rudman, D. T., Stredney, D., Sessanna, D., Yagel,
tarafından cihaz ile kat edilen mesafe uzunlukları R., Crawfis, R., Heskamp, D., ... & Wiet, G. J. (1998).
arasında da istatistiksel olarak anlamlı t (39) = .12, Functional endoscopic sinus surgery training simulator.
p=.90, bir farklılık bulunmamaktadır; Son olarak erkek The Laryngoscope, 108(11), 1643-1647.
(Ort. = .65, SS = .24) ve kadın (Ort. = .69, SS = .21)
katılımcıların görevleri başarılı bir şekilde yerine getirme [4] Robb, R. A., Aharon, S., & Cameron, B. M. (1997).
oranları arasında da istatistiksel olarak anlamlı t (39) = - Patient-specific anatomic models from three dimensional
.54, p=.59 bir farklılık bulunmamaktadır. medical image data for clinical applications in surgery
and endoscopy. Journal of digital imaging, 10(1), 31-35.
TARTIŞMA VE SONUÇ
[5] Aggarwal, R., Mytton, O. T., Derbrew, M., Hananel,
Bu çalışmanın sonuçları, cerrahi eğitimlere ‘yeni D., Heydenburg, M., Issenberg, B., ... & Ziv, A. (2010).
başlayanlar’ kategorisindeki kadın ve erkek katılımcılar Training and simulation for patient safety. Quality and
arasında, simülasyona dayalı cerrahi eğitim süreçlerinde Safety in Health Care, 19(Suppl 2), i34-i43
verilen görevleri yerine getirmeleri konusunda [6] Haist, S. A., Wilson, J. F., Elam, C. L., Blue, A. V.,
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı & Fosson, S. E. (2000). The effect of gender and age on
gözlemlenmiştir. Dolayısıyla, cerrahi eğitime yeni medical school performance: an important interaction.
başlayan kişilerin bilişsel ve beceriye yönelik görevleri Advances in health sciences Education, 5(3), 197-205.
yerine getirirken gösterdikleri performansın cinsiyete
göre farklılık göstermediği görülmüştür. Dolayısıyla bu [7] Chad M. Thorson, Jason P. Kelly, R. Armour Forse,
sonuç, Burgos & Josephson (2014) tarafından sunulan ve and Kiran K. Turaga. Can We Continue to Ignore
cerrahide kadınlara karşı bir önyargı olabileceğini Gender Differences in Performance on Simulation
göstermektedir [8]. Bununla birlikte, bu çalışmada Trainers?. Journal of Laparoendoscopic & Advanced
kullanılan senaryonun bir başlangıç seviyesi senaryosu Surgical Techniques. May 2011, 21(4): 329-333.
olduğu da belirtilmelidir. Sonuçlar, sonraki
[8] Burgos, C. M., & Josephson, A. (2014). Gender
araştırmalarda farklı beceri düzeyine sahip katılımcılar
differences in the learning and teaching of surgery: a
ile ve farklı cerrahi becerileri içeren senaryolar ile
literature review. International journal of medical
birlikte doğrulanmalıdır.
education, 5, 110.
[9] Silvennoinen, M., Mecklin, J. P., Saariluoma, P., &
Teşekkür Antikainen, T. (2009). Expertise and skill in minimally
Bu çalışma Atılım Üniversitesi tarafından bir Lisans invasive surgery. Scandinavian Journal of Surgery,
Araştırma Projesi (ATÜ-LAP-C-1617-06) kapsamında 98(4), 209-213.
yürütülmektedir. Proje grup üyeleri Özgür Senekçi, Onur
ÖZGEÇMİŞLER
Doç. Dr. Nergiz Ercil Çağıltay
Damla Topallı
ODTÜ Matematik Bölümü’nden 1988 yılında mezun
Bilgisayar Mühendisliği olduktan sonra aynı üniversitenin Bilgisayar
bölümünde 2009 yılında Lisans ve Mühendisliği Bölümü’nden Yüksek Lisans çalışmasını
2013 yılında Yüksek Lisans tamamlayarak, Yüksek Bilgisayar Mühendisi derecesini
eğitimini sırasıyla Başkent ve aldı. Daha sonra, ODTÜ
Atılım Üniversitesi’nde Bilgisayar ve Öğretim
tamamlamıştır. Ekim 2010 yılından Teknolojileri Eğitimi
beri Atılım Üniversitesi Bilgisayar Bölümü’nde doktora çalışmasını
Mühendisliği Bölümü Araştırma tamamladı. Türkiye'de çeşitli
Görevlisi olarak görev özel sektör ve devlet
yapmaktadır. Halen Atılım Üniversitesi Yazılım kurumlarında yazılım mühendisi
Mühendisliği Bölümü'nde doktora çalışmalarını ve grup yöneticisi olarak
sürdürmektedir. Yazılım mühendisliği, veri madenciliği çalıştıktan sonra, 1998-2002
ve tıp bilişimi alanlarında araştırmalar yapmaktadır. yılları arasında A.B.D. Indiana Üniversitesi Digital
Library Program biriminde çalıştı. Kendisi halen Atılım
Seda Çamalan
Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Bölümü’nde öğretim
Bilgisayar Mühendisliği üyesi olarak çalışmalarına devam etmektedir. İş Zekâsı
bölümünden 2009 yılında, ve Veri Ambarı Sistemleri, Veritabanı Sistemleri,
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Scratch ile Programlamayı Öğreniyorum, C Dersi:
bölümünden 2010 yılında çift Programlamaya Giriş gibi birçok Türkçe ders kitabı
anadal programı dahilinde Lisans hazırlamış olan Çağıltay, öğretim teknolojileri ve tıp
ve 2013 yılında Bilgisayar bilişimi alanlarında araştırmalar yapmakta ve projeler
Mühendisliği Yüksek Lisans yürütmektedir. Çağıltay ayrıca 1971 yılından beri
eğitimini Atılım Üniversitesi’nde faaliyet göstermekte olan Türkiye Bilişim Derneği
tamamlamıştır. Ekim 2010 (TBD) Ankara Şubesi Yönetim Kurulu üyeliği görevini
yılından beri Atılım Üniversitesi Bilişim Sistemleri sürdürmektedir. Nergiz Çağıltay ile ilgili detaylı bilgiye
Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi olarak görev www.atilim.edu.tr/~nergiz.cagiltay adresinden
yapmaktadır. Halen Atılım Üniversitesi Yazılım ulaşılabilir.
Mühendisliği Bölümü'nde doktora çalışmalarını
sürdürmektedir. Görüntü işleme, Sınıflandırma, Makine
Öğretme konularında araştırmalar yapmaktadır.