=Paper=
{{Paper
|id=Vol-2045/Bilisim_paper_43
|storemode=property
|title= BilgeIs - Turkiye’nin En Buyuk Kitlesel, Acik, Cevrim ici Ders (KACD) Portali: Kullanici Egilimleri (BilgeIs - Turkey's Largest MOOC (KACD) Portal: User Trends)
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-2045/10_Bilisim_2017_paper_43.pdf
|volume=Vol-2045
|authors=Busra Kucuk,Sezin Esfer,Berkan Celik,Kursat Cagiltay
}}
== BilgeIs - Turkiye’nin En Buyuk Kitlesel, Acik, Cevrim ici Ders (KACD) Portali: Kullanici Egilimleri (BilgeIs - Turkey's Largest MOOC (KACD) Portal: User Trends)==
https://ceur-ws.org/Vol-2045/10_Bilisim_2017_paper_43.pdf
Bilgeİş - Türkiye’nin En Büyük Kitlesel, Açık, Çevrim içi Ders (KAÇD)
Portali: Kullanıcı Eğilimleri
Büşra Küçük Sezin Eşfer
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü
kucuk.busra@metu.edu.tr esfer@metu.edu.tr
Berkan Çelik Kürşat Çağıltay
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü
berkancx@gmail.com kursat@metu.edu.tr
ÖZET providing 100 courses, having more than 37000 registered
users and distributing over 14000 certificates. Sharing the
Dünyada Massive Open Online Courses (MOOC) olarak initial results of the use of a MOOC portal at this size,
tanımlanan, Kitlesel, Açık, Çevrim içi Derslerin (KAÇD) determining the users' demographic information and user
tüm dünyada yaygınlaşması ile birlikte, eğitimde trends are very important to see the situation of e-learning
teknolojinin ve demokratikleşmenin etkisi daha belirgin and lifelong learning in our country. In this descriptive
hale gelmiştir. Eğitimde “devrim” olarak nitelendirilen study which utilized descriptive statistical analyses, the
KAÇD’lerin ülkemizdeki örneklerinden birisi olan Bilgeİş, data obtained from the portal were analyzed, and the
Kasım 2017 itibariyle 100 adet ders, 37 bini aşkın current status of the portal, the user demographics, the most
kullanıcısı ve 14 bini aşkın sertifikası ile ülkemizin en and least registered courses, the users' certificate earning
büyük KAÇD portali olmuştur. Bu büyüklükte bir KAÇD duration, and the user trends in the portal were explored.
portalinin kullanımının ilk sonuçlarını paylaşmak,
kullanıcılarının demografik bilgilerini ve kullanıcı Keywords
eğilimlerini belirlemek; ülkemizde uzaktan eğitimin ve Bilgeİş; MOOCs; MOOC Portal; User Trends
hayat boyu öğrenmenin durumunu görmek açısından
oldukça önemlidir. Betimsel istatistik yöntemleri GİRİŞ
kullanılarak, Bilgeİş kullanıcılarının tanımlandığı bu
çalışmada, portal üzerinden elde edilen veriler analiz Uzaktan eğitime ve açık öğrenme kaynaklarına yönelik
edilerek, güncel durum saptanmaya çalışılmış, en çok ve en dünyada pek çok girişim olmasına rağmen, ülkemizde
az ilgi gören dersler, kullanıcıların sertifika alma süreleri henüz KAÇD’ lerin yaygınlaştığını söylemek mümkün
gibi değişkenler ile portaldeki kullanıcı eğilimleri değildir. Geçmişle karşılaştırıldığında, öğrenenlerin
sunulmuştur. özellikle de yetişkinlerin öğrenme ihtiyaçlarının çok daha
Anahtar Kelimeler çabuk değişebildiği bir dünyada yaşamaktayız. Üstelik bu
Bilgeİş; KAÇD; hayat boyu öğrenme; KAÇD Portali; ihtiyaçların da mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde
Kullanıcı Eğilimleri karşılanması yönünde beklentiler artmaktadır. Bu
bağlamda, pek çok insan KAÇD’leri etkili bir çözüm olarak
ABSTRACT görmektedir [1]. Bu öğrenme ortamlarına ilişkin literatürde
oldukça önemli ve çok sayıda çalışmalar olmasına rağmen
With the expansion of massive, online, and open courses [2], KAÇD verimliliği, akademik değeri gibi konularda
(MOOCs) all over the world, the influence of technology tartışmalar halen sürmektedir [3].
and democratization on education has become more
prominent. Having been one of the examples of MOOCs,
which have been characterized as a “revolution” in Bir KAÇD’nin etkililiğini anlayabilmek için en önemli
education, in our country, Bilgeİş became the biggest faktörler arasında kayıtlı öğrencilerin görüş ve tercihleri yer
MOOC portal of Turkey as of November 2017 by means of almaktadır [4]. KAÇD kullanıcılarında karşılaşılan en
önemli problem dersi bırakma oranlarının yüksek olmasıdır
[5] bu bağlamda kullanıcıları tanımak, beklentileri ve
kullanım eğilimlerini tespit etmek oldukça önemlidir.
Kitlesel, Açık,Çevrim içi Dersler (KAÇD)
Uluslararası literatürde Massive Open Online Courses
(MOOCs) olarak tanımlanan KAÇD’lerin örneklerini
ülkemizde Akadema (Anadolu Üniversitesi), Atademix
(Atatürk Üniversitesi), Bilgeİş (Orta Doğu Teknik Şekil 1. bilgeis.net Portali
Üniversitesi) gibi KAÇD portallerinde görmek Bilgeİş, “bilişimle gelişen iş dünyası” sloganıyla yola
mümkündür. Yurt dışında ise, EdX, Coursera, Futurelearn, çıkmış, Avrupa Birliği ve Türkiye mali iş birliği
KhanAcademy, Udacity, Udemy, Alison gibi birçok kapsamında 22 ay süresince Orta Doğu Teknik Üniversitesi
popüler KAÇD Portali örneği mevcuttur. KAÇD genel tarafından tasarlanıp geliştirilmiştir. Bilgi ve İletişim
olarak herkese açık, dünyanın her yerinden ulaşılabilen, Teknolojilerini (BİT) kullanarak KOBİ çalışanları ve
ücretsiz ve çevrim içi dersler olarak tanımlanabilirler [6,7]. yöneticilerinin mesleki kapasitelerinin arttırılmasına,
Çoğunlukla, videoların, yazılı materyallerin, sınavların, teknolojiye uyumu geliştirilmiş bir iş gücü piyasası
oluşturulmasına ve Türkiye’de hayat boyu öğrenmenin
ödevlerin, tartışmaların vb. ders bileşenlerinin bir araya
geliştirilmesine destek vermek hedefleriyle uygulanmıştır.
getirilmesiyle oluşmuşlardır [8]. Özellikle gelişmiş Hedef kitle olarak her ne kadar KOBİ çalışanlarına yönelik
ülkelerin yüksek öğretim kurumları tarafından yüksek ilgi dersler hazırlanmış olsa da, Bilgeİş portali öğrenciler,
gösterilen KAÇD ile kitlesel ve ücretsiz eğitim mümkün işsizler, engelli bireyler gibi pek çok kullanıcı grubu dahil
olmaktadır. Bu anlamda, ülkemizin ders sayısı, kullanıcı olmak üzere öğrenmek isteyen herkese açıktır.
sayısı ve büyüme oranı anlamında en büyük KAÇD Portali
olan Bilgeİş’in kullanıcı eğilimlerini incelemek önemlidir.
Ülkemizdeki diğer KAÇD Portalleri
Özellikle bilimsel verilere dayalı çalışmalar, bir öğrenme
aracı olarak KAÇD’lerin tercih edilebilirliği ve kullanımını Akadema (Anadolu Üniversitesi) ve Atademix (Atatürk
anlayabilmek açısından önemli katkılar sunmaktadır [9, Üniversitesi) üniversiteler tarafından sağlanan KAÇD
portallerine ülkemizden örnek olarak verilebilir., Atademix
10].
2015 yılında Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim
Uygulama ve Araştırma merkezi tarafından kurulmuştur ve
Bilgeİş kullanıcılarına farklı konularda 13 adet KAÇD
sunmaktadır. Ders süreleri 4-8 hafta arasında değişmekte ve
Bilgeİş ülkemizde 2016 yılında 10 ders ile çevrim içi ve üniversitenin öğretim üyeleri tarafından yönetilmektedir.
Akadema ise 34 yıllık uzaktan eğitim tecrübesi ile Anadolu
ücretsiz dersler vermeye başlamış ve 2017 Ağustos ayı
Üniversitesi bünyesinde kurulmuş olan ve 70’e yakın
itibariyle de kullanıcılarına 100 ders ile hizmet vermeye KAÇD sunan bir portaldir. Akedema’da dersler 2 farklı
devam eden bir öğrenme portalidir. ODTÜ rehberliği ile bir şekilde sunulmaktadır: rehber gözetimli ve kendi kendine
AB Projesi olarak doğmuş olan bu projenin geliştirilmesi bitirilebilen dersler. Universiteplus ise diğer KAÇD
süreci Ekim 2017 de başarıyla tamamlanmış ve tam portallerinden farklı olarak hem Yeditepe Üniversitesi hem
kapasite çalışmaya başlamıştır. Şu anda da ODTÜ’de de İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından verilen dersleri
Bilgeİş için yeni dersler üretme, mevcut dersleri ve portali içermektedir.
(Şekil 1) geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
Çalışmanın Önemi
Türkiye’nin kitlesel, açık ders formatında geliştirilmiş,
kolay ulaşılabilen, içerisinde 100 adet çevrim içi ders
barındıran KAÇD portali olan Bilgeis.net, insanların ihtiyaç
duydukları eğitimlere kolayca İnternet üzerinden
ulaşabildikleri, ücretsiz olarak dersleri alabildikleri ve eğer
dersleri başarıyla tamamlarlarsa sertifika alabildikleri bir Excel programına aktarılmış ve burada analizler yapılarak
eğitim noktası haline gelmiştir. Bu yüzden, bu portalin bulgulara ulaşılmıştır.
kullanıcıların genel kullanım eğilimlerini ortaya
koyabilmek, hem ulusal hem de uluslararası seviyede
Sınırlılıklar
çıkarımlar yapmaya olanak sağlayacaktır. Ülkemizde
Bu çalışmada ortaya çıkarılan kullanıcı eğilimleri
yetişkinlerin öğrenme ihtiyaçlarının tespit edilmesi ve
bilgeis.net KAÇD portalinin ilk dört ay kullanımını
kullanıcı tercihlerinin tespit edilmesi açısından bu çok
kapsamaktadır. Ayrıca, genel kullanıcı eğilimleri portal ile
önemlidir.
ilgili altyapı çalışmalarının devam etmesinden ötürü
19.08.2017 tarihinden itibaren kayıt altına alınmaya
Yöntem başlanmıştır.
Çalışmanın yöntemi betimleyici nicel araştırmadır.
Bulgular
Çalışmada betimleyici araştırma yoluyla Bilgeİş portalinin
Bu bölümde araştırma sorularına ilişkin bulgular sırasıyla
güncel durumu saptanmaya çalışılmış ve kullanıcı
paylaşılmıştır.
demografikleri, en çok ilgi gören dersler, en az ilgi gören
dersler, kullanıcıların sertifika alma süreleri ve portaldeki
kullanıcı eğilimi betimlenmeye çalışılmıştır.
Araştırma Soruları
Araştırma kapsamında Bilgeİş KAÇD Portali ile ilgili
olarak aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:
1. Kullanıcıların cinsiyet, iş durumu, yaş ve şehir
değişkenleri nasıl değişmektedir?
2. En çok ilgi gören dersler hangileridir?
3. En az ilgi gören dersler hangileridir?
4. Kullanıcıların sertifika alma süreleri nasıl
değişmektedir? Grafik 1. Yurt Dışı-Kullanıcı İlişkisi
5. Kullanıcı eğilimleri nasıl değişmektedir?
Grafik 1 incelendiğinde, Bilgeİş tamamen Türkiye içindeki
Veri Toplama Süreci kullanıcıları hedefleyen bir platform olmasına rağmen yurt
Araştırma sorularını cevaplayabilmek için gerekli tüm veri dışından 485 kullanıcının portal üzerinden ders aldığı
görülmektedir. İlk iki sırada Azerbaycan ve Kıbrıs
bilgeis.net portali üzerinde tutulan istatistiklerden
bulunmaktadır.
sağlanmıştır. Kullanıcı eğilimlerini ortaya çıkarmak
amacıyla toplam kullanıcı sayısı, çalışan kullanıcı sayısı,
işveren kullanıcı sayısı ve sertifika sayısı değişkenleri
19.08.2017 ile 19.11.2017 tarihleri arasında incelenmiştir.
Verilerin Analizi
Çalışmanın verileri betimsel istatistik yöntemleri ile analiz
edilmiştir. Sonuçlar frekans ve yüzde şeklinde
raporlanmıştır. Portal üzerinde tutulan veriler öncelikle MS
Grafik 2. En Çok Kullanıcıya Sahip İller Grafik 4. İş Durumu-Kullanıcı İlişkisi
Grafik 2’de yer alan portalden ders alan kullanıcıların şehir Bilgeİş projesi ilk olarak KOBİ işveren ve çalışanlarının
dağılımları incelendiğinde, Bilgeİş’in en çok kullanıcıya kapasitelerini ve uyum yeteneklerini arttırmak amacıyla
sahip olduğu iller İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve oluşturulan bir platform olmasına rağmen, portalde 100
Antalya’dır. dersin aktif olarak yer almasının ardından kullanıcılarının
büyük çoğunluğunun çalışmayan kişilerden ve
öğrencilerden oluştuğu görülmektedir. Grafik 4 üzerinde
gösterilen veriler ışığında kullanıcıların neredeyse yarısının
çalışmayan bireylerden oluştuğunu söylemek mümkündür.
Grafik 3. En Çok Tercih Edilen Dersler
Grafik 3 incelendiğinde, Bilgeİş üzerinde yer alan derslerin
çoğunluğu teknoloji ve programlama odaklı olmasına Grafik 5. Kullanıcı-Yaş İlişkisi
rağmen en çok kullanıcının kayıt olduğu derslerin kişisel
gelişim üzerine olan Zor İnsanlarla Baş Etme, Kişisel Stres Grafik 5 incelendiğinde, Bilgeİş kullanıcılarının yaklaşık
Yönetimi ve Liderlik dersleri olduğu görülmektedir. olarak yarısını yirmili yaşlardaki kullanıcılar
oluşturmaktadır. Bu da portalin öğrenciler tarafından çok
tercih edildiğinin bir göstergesi olarak sayılabilir.
Grafik 6. Toplam Kullanıcı Sayısı
Grafik 8. İşveren Kullanıcı Sayısı
Grafik 6 incelendiğinde, 19 ağustosta 12196 olan kullanıcı Grafik 8 incelendiğinde, toplam kullanıcı sayısı içinde
sayısının 19 kasım itibariyle 37114 kullanıcıya ulaştığı işveren katımcı sayısı incelendiğinde, 19 ağustosta 752 olan
görülmektedir. Bu veri, üç ay gibi kısa bir süre zarfında kullanıcı sayısı 19 Kasım itibariyle 2119 kullanıcıya
portal üzerindeki kullanıcı sayısı üçe katlandığını işaret ulaştığı görülmektedir. Portal üzerinde herhangi bir işte
etmektedir. çalışan ve işveren olan kullanıcılar dışında kalan 17443
(%47) kişi ise herhangi bir işte çalışmayan kullanıcılardan
ve öğrencilerden (lise, üniversite, lisans üstü) oluşmaktadır.
Grafik 7. Çalışan Kullanıcı Sayısı
Grafik 9. Toplam Sertifika Sayısı
Grafik 7’ de yer alan toplam kullanıcı sayısı içinde Grafik 9 incelendiğinde, portal üzerindeki derslerin
herhangi bir işte çalışan kullanıcı sayısı incelendiğinde, 19 %70’inin tamamlanması yoluyla kullanıcılar tarafından
Ağustos’ta 4887 olan kullanıcı sayısı 19 Kasım itibariyle elde edilen sertifika sayıları 19 Ağustos’ta 2764 iken, bu
14601 bir işte çalışan kullanıcıya ulaşmıştır. Portalde sayı 19 Kasım itibariyle 14797 sertifikaya ulaşmıştır.
herhangi bir işte çalışan kullanıcı sayısı tüm kullanıcıların
%39,34’ünü oluşturmaktadır.
Sonuç
Bilgeİş Projesi özellikle ülkemizdeki KOBİ çalışan ve
yöneticilerine yönelik dersler oluşturma hedefiyle yola
çıksa da, portalde ilk 10 dersin yayınlanmasından itibaren
çok geniş ve farklı kitlelerin beğenisini kazanmıştır.
Çalışmayan kişiler, dezavantajlı bireyler, lise ve üniversite
öğrencileri dahil pek çok kullanıcı Bilgeİş KAÇD’lerini
tamamlayarak sertifika sahibi olmuştur. Portaldeki 100
dersin de kolay tamamlanabilir modüler yapısı, etkileşimli
uygulamalar ve gerçek hayat örneklerine dayalı videolar
gibi pek çok bileşen sayesinde Bilgeİş’in kısa zamanda (2013) The impact and reach of MOOCs: developing
ülkemizin en çok tercih edilen KAÇD Portali olduğunu countries’ perspective. eLearning Papers (33). ISSN
söylemek mümkündür. Bu çalışmada sunulan istatistiksel 1887-1542
veriler de portaldeki hızlı büyümeyi kanıtlar niteliktedir.
[10] Siemens, G., Irvine, V., and Code, J., 2013. Guest
Özellikle geçtiğimiz 3 ay içerisinde, kullanıcı sayısındaki 3
Editors' Preface to the Special Issue on MOOCs. An
kat ve alınan sertifika sayılarındaki yaklaşık 5 kat artış Academic Perspective on an Emerging Technological and
oranı, önümüzdeki aylar içinde ODTÜ tarafından ücretsiz Social Trend. MERLOT Journal of Online Learning and
olarak sağlanan bu eğitim hizmetine dair umut vadeden bir Teaching 9, 2, iii-vi
başarı olarak tanımlanabilir. Son olarak, bu çalışmada
sunulan veriler projenin sadece küçük bir kısmını ÖZGEÇMİŞ(LER)
göstermektedir. Bilgeİş projesi sayesinde KAÇD
konusunda önemli araştırmalar ile ilgili çalışmalar devam
Büşra Küçük
etmekte olup bu alanda dünya çapında bir örnek oluşturmak
temel hedeflerin başındadır.
KAYNAKÇA
[1] Gerber, J. (2014). MOOCs: Innovation, Disruption and
Instructional Leadership in Higher Education. Journal of
Educational Technology & Society, 15(4), 380-389.
[2]Morris, I. L. (2014). An exploratory analysis of
motivation and engagement in Massive Online Open
Courses (MOOCs). University of California, Riverside.
[3] Conole, G. (2013). MOOCs as disruptive technologies: Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Bilgisayar ve
strategies for enhancing the learner experience and quality Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümü 4. sınıf öğrencisidir.
of MOOCs. Revista de Educación a Distancia, 39, 1-17. Bilgeİş KAÇD Portalinde çevrim içi asistan olarak
çalışmaktadır.
[4] Milligan, C., Littlejohn, A., & Margaryan, A. (2013).
Patterns of engagement in connectivist MOOCs. Journal of
Online Learning and Teaching, 9(2), 149. Sezin Eşfer
[5] Clow, D. (2013). An overview of learning analytics.
Teaching in Higher Education, 18(6), 683-695.
[6]Cormier , D. , & Siemens , G. ( 2010 ). Through the
open door: Open courses as research, learning, and
engagement . EDUCAUSE Review , 45 ( 4 ), 30 – 39.
[7]Kop, R., & Carroll, F. (2011). Cloud computing and
creativity: Learning on a massive open online course.
European Journal of Open, Distance and E-learning,
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Bilgisayar ve
14(2).
Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde araştırma
[8] Ho, A.D., Chuang, I., Reich, J., Coleman, C.A., görevlisi olarak çalışmaktadır ve aynı bölümde doktora
Whitehill, J., Northcutt, C.G., Petersen, R. (2015). öğrencisidir. KAÇD, e-öğrenme, insan bilgisayar etkileşimi
HarvardX and MITx: Two Years of Open Online Courses ve öğretim tasarımı alanlarında çalışmalarını
Fall 2012-Summer 2014, retrieved March 1, 2016 from sürdürmektedir. Ayrıca, Bilgeİş Projesi operasyon yönetim
http://ssrn.com/abstract=2586847 biriminde görev yapmaktadır.
[9]Liyanagunawardena, T., Williams, S. and Adams, A.
Berkan Çelik
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Bilgisayar ve
Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde araştırma
görevlisi olarak çalışmaktadır ve aynı bölümde doktora
öğrencisidir. Hizmet öncesi öğretmen eğitimi, teknoloji
entegrasyonu, mobil öğrenme, e-öğrenme, yetişkin eğitimi
ve öğretim tasarımı alanlarında çalışmalarını
sürdürmektedir. Ayrıca, Bilgeİş Projesi operasyon
yönetim biriminde görev yapmaktadır.
Kürşat Çağıltay
Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, ODTÜ Bilgisayar ve Öğretim
Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nde öğretim üyesi ve
Görsel-İşitsel Sistemler Araştırma ve Uygulama
Merkezi’nde yönetici olarak görev yapmaktadır. Aynı
zamanda, ODTÜ Öğretim Teknolojileri Destek Ofisi'nin
koordinatörüdür. KAÇD, açık öğrenme kaynakları,
İnsan-bilgisayar etkileşimi, öğretim teknolojileri, elektronik
oyunlar ile ilgili sosyal ve bilişsel konular, teknolojinin
sosyo-kültürel yönleri, uzaktan öğrenme gibi konular
üzerine araştırmalarının yanı sıra Bilgeİş Projesinin
kurucusu ve yöneticisi olarak çalışmaya devam etmektedir.