=Paper=
{{Paper
|id=Vol-2045/Bilisim_paper_18
|storemode=property
|title= Veri Merkezleri Uzerine Bir Inceleme ( A Review on Data Centers)
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-2045/21_Bilisim_2017_paper_18.pdf
|volume=Vol-2045
|authors=Serkan Gunal,Cihan Kaleli,Alper Bilge,Yasar Hoscan
}}
== Veri Merkezleri Uzerine Bir Inceleme ( A Review on Data Centers)==
https://ceur-ws.org/Vol-2045/21_Bilisim_2017_paper_18.pdf
Veri Merkezleri Üzerine Bir İnceleme
Serkan GÜNAL Cihan KALELİ
Anadolu Üniversitesi Anadolu Üniversitesi
serkangunal@anadolu.edu.tr ckaleli@anadolu.edu.tr
Alper BİLGE Yaşar HOŞCAN
Anadolu Üniversitesi Anadolu Üniversitesi
abilge@anadolu.edu.tr hoscan@anadolu.edu.tr
sunucular ve uygulamalarla ilgili temel bilgiler de dâhil
ÖZET
Sistem odası veya sunucu odası gibi görece daha basit olmak üzere, yönlendirmeden anahtarlamaya, yük
yapılanmalarla kıyaslandığında, kritik bilgi işlem dengelemeden güvenliğe kadar pek çok farklı konuda
kaynaklarının kontrollü ortamlarda ve merkezi yönetim bilgi ve beceriler gerektirir [1].
altında barındırılmasını sağlayan veri merkezleri, Veri merkezi mimarileri ve gereksinimleri, işletmenin
verilerin saklanması, işlenmesi, iletilmesi ve tüm bu ihtiyaçları doğrultusunda bazı farklılıklar içerse de genel
operasyonların sürekliliğinin ve güvenilirliğinin olarak her veri merkezinde yedekli güç kaynakları,
sağlanabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Veri yedekli veri iletişim bağlantıları, iklimlendirme
merkezleri konusundaki farkındalığı arttırmayı sistemleri, yangın söndürme sistemleri ve çeşitli güvenlik
hedefleyen bu çalışmada, veri merkezi tasarım ekipmanları bulunmaktadır. Veri merkezleri, sahip
bileşenleri, veri merkezi çeşitleri, veri merkezlerinin oldukları bu özellikler sayesinde, bilişim teknolojileri (BT)
konumlandırılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar operasyonlarının 7×24 kesintisiz ve güvenli şekilde
ve veri merkezlerinin sertifikasyon sistemi konularında yürütülmesine olanak tanır [2].
detaylı inceleme yapılmıştır.
Veri merkezleri kullanıcı profili açısından, özel veri
Anahtar Kelimeler merkezi ve internet veri merkezi (IDC: Internet Data
Veri merkezi; Uptime Institute; Tier; Beyaz alan. Center) olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır. Özel
veri merkezi, ait olduğu kuruluşun kendi BT
ABSTRACT operasyonları için kullanılırken, internet veri merkezi ise
Data centers, which allow critical computing resources belirli bir ücretlendirme politikası kapsamında üçüncü
to be hosted in controlled environments and centralized şahıslara hizmet verir.
management when compared to relatively simple Literatür incelendiğinde, veri merkezleri hakkında
configurations such as a system room or a server room, tasarımdan güvenliğe kadar pek çok konuda çalışmalar
have great importance in terms of data storage, bulunmaktadır. Örneğin, Li ve ark., esnek veri merkezi
processing, transmission and ensuring the continuity ağlarındaki performans problemini çözmek için bir
and reliability of all these operations. In this work, which yaklaşım önermişlerdir [3]. Vemula ve ark., çeşitli veri
aims to raise awareness on data centers, data center merkezi altyapı bileşenlerini ölçmeye yönelik metrikler
design components, types of data centers, the issues to konusunda bir çalışma gerçekleştirmiştir [4]. Gupta ve
be considered while positioning data centers and the ark., yeşil veri merkezi tasarımı ve analizi için bir
certification system of data centers are thoroughly simülatör önermiştir [5]. Chong ve ark., veri
examined. merkezlerinde enerji verimliliğini arttırmak için
çözümlenmesi gereken temel temaları belirlemiştir [6].
Keywords
Chen ve ark., çok kiracılı bir veri merkezinde kullanılan
Data center; Uptime Institute; Tier; White space.
ortak bir ağ güvenliği prototip sisteminin uygulamasına
yönelik bir çalışma yapmıştır [7]. Bari ve ark., veri
GİRİŞ
merkezi ağ sanallaştırılması konusunda en başarılı
Veri merkezleri, web ve uygulama sunucuları, dosya
yaklaşımların incelemesini yapmıştır [8].
sunucuları, mesajlaşma sunucuları, depolama ve
yedekleme üniteleri, bilgi güvenliği elemanları ve ağ Öte yandan, veri merkezleri üzerine kapsamlı bir Türkçe
altyapısı gibi kritik bilgi işlem kaynaklarını kontrollü kaynağa rastlanamamıştır. Bu sebeple, kritik verilerin
ortamlarda ve merkezi yönetim altında barındırır. saklanması, işlenmesi, iletilmesi ve tüm bu
Dolayısıyla, bir veri merkezi tasarlamak ve işletmek, operasyonların sürekliliğinin ve güvenilirliğinin
sağlanabilmesi için büyük öneme sahip veri merkezleri giderlerini aştığı müddetçe daha yüksek kullanılabilirlik
konusunda farkındalığı arttırmanın faydalı olacağı seviyesinde bir tesis inşasına ihtiyaç duyulur. Öte yandan
değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, çalışmamızda veri bu hizmet dışı kalmayı önleme maliyeti, kesinti
merkezi tasarım bileşenleri, veri merkezi çeşitleri, veri maliyetinin kendisini aşarsa, tasarıma daha düşük bir
merkezlerinin konumlandırılmasında dikkat edilmesi kullanılabilirlik seviyesi ile devam edilmelidir.
gereken hususlar ve veri merkezlerinin uluslararası
standartlara uygunluğunu belgelemeye yönelik Kavramsal Tasarım
sertifikasyon sistemi konularına değinilmiştir. Tasarım sürecinin sonraki adımlarında belirlenen
modelleme ölçütleri ve tasarım öngörüleri çerçevesinde
VERİ MERKEZİ TASARIM BİLEŞENLERİ öncelikle kavramsal tasarım gerçekleştirilir. Kavramsal
BT operasyonlarının sürekliliğinin sağlanması ve olası tasarım, genel veri merkezi tasarım planının kurulum
kesintilerin en aza indirgenmesi açısından veri gereksinimlerine ve standartlar çerçevesinde
merkezlerinin tasarımında ve inşasında güvenilir bir düzenlemelere uygun olarak somutlaştırıldığı adımdır.
altyapı oluşturulması gereklidir. Veri merkezleri temel Kavramsal tasarım, veri merkezi tesisinin üstleneceği BT
olarak büyüklükleri bir oda, bir katın tümü ya da bir operasyonları kapsamında gereksinimleri
binanın bütünü büyüklüğünde olabilen ve BT karşılayabilecek ve aynı zamanda kötü durum
bileşenlerinin (sunucular, depolama aygıtları, güvenlik senaryolarına karşı tesisin sağlamlığını ve güvenliğini
cihazları vb.) koridorlar halinde raf dolaplarına garanti altına alacak tüm önlemlerin dikkate alınarak
yerleştirilerek uygun çalışma ortamlarının (nem, sıcaklık ayrıntılandırıldığı bir süreçtir. Bu kapsamda BT
vb.) sağlandığı, güvenlikli olarak barındırdığı cihazlara performans gereksinimleri, enerji ve maliyet verimliliği
kolay müdahale imkânı sağlayan yapılardır. Bu bölümde ile kullanılabilirlik değerlerine uygun kavramsal yerleşim
veri merkezi inşasında göz önünde bulundurulması planları geliştirilir. Bunlarla birlikte genişleme
gereken başlıca tasarımsal unsurlar açıklanmaktadır. öngörüsüne dayalı modüler genişleme opsiyonları
Bunlar tesisin mimari yapılanmasının yanı sıra tesisin üzerinde durulur.
mekân planlaması, elektrik ve mekanik mühendislik
altyapısı, teknolojik altyapı tasarımı ve güvenlik Ayrıntılı Tasarım
bileşenlerini içerir [1, 2]. Kavramsal tasarımın tamamlanmasından sonra fikirsel
olarak ortaya konan veri merkezi tesisinin mimari,
Tasarım Öncesi Süreçler yapısal, elektrik ve mekanik mühendislik altyapılarının
Veri merkezinin geleceğe dönük güç, soğutma ve alan detaylandırıldığı, tesisin tüm altyapısına ait özelliklerin
ihtiyaçlarının modellenmesi ve verimliliği yüksek işletme net olarak belirlendiği detaylı tasarım tanımlamaları
senaryolarının oluşturulması açısından bahsi geçen geliştirilir. Bu tanımlamalar tesisin imar ve yapı
tasarım unsurları çerçevesinde fiziki büyüklük, topoloji, şartnameleri, teknoloji altyapısı (düşük gerilim
konum, soğutma teknolojisi vb. tasarım ölçütleri kablolama, fiber kablo altyapısı vb.) şemaları ve
belirlenir. Belirlenen ölçütler, inşa edilecek tesis için performans göstergeleri gibi dokümantasyonun
kararlaştırılan güç kullanımı verimliliği seviyesinde kritik hazırlanmasını sağlar.
güç kapasitelerinin ve kabin başına sağlanacak güç
miktarının saptandığı, soğutma kapasitesinin Mekanik Mühendislik Altyapısı
belirlendiği, yükseltilmiş taban miktarının ve tesisin Mekanik mühendislik altyapısının geliştirilmesi, veri
esneklik seviyesinin kararlaştırıldığı tasarımsal merkezi tesisinin uygun ortam koşullarının
öngörülerin oluşturulmasına yardımcı olur. Tasarım sağlanabilmesi için gerekliliklerin yerine getirilmesini
aşamasına geçildiğinde yararlanılacak modelleme sağlar ve sürdürülebilirliği garanti altına alır. Veri
ölçütlerinin oluşturulması ve tasarım öngörülerinin merkezi iç ortamlarında (BT alanı, enerji alanı, ağ
belirlenmesi işlemleri genel olarak veri merkezi genel operasyonları alanı vb.) uygun sıcaklık, nem ve basınç
tasarım programının belirlenmesinden sonraki ilk ve değerlerinin korunması için ihtiyaç duyulacak
öncül adımları olarak değerlendirilebilir. iklimlendirme, havalandırma, nemlendirme/nem alma,
basınç düzenleyici ekipmanların özelliklerinin
Tasarım ölçütlerinin belirlenmesinde en önemli belirlenmesini hedefler. Bu aşamada göz önünde
etkenlerden biri veri merkezi tesisinin kullanılabilirlik bulundurulan ölçütler, kurulum ve işletim maliyetlerinin
gereksinimlerinin ortaya konmasıdır. Kullanılabilirlik ne en tasarruflu biçimde gerçekleştirilmesinin yanı sıra
kadar yüksek olursa, ilgili yapıyı oluşturmak ve tasarım öncesi süreçlerde kararlaştırılan enerji kullanım
yönetmek için gerekecek operasyon maliyetleri de o verimliliği değerlerine uygun bir altyapının
kadar çok olacaktır. Burada önemli olan iş oluşturulmasıdır. Başarılı bir mekanik mühendislik
gereksinimlerinin kritiklik seviyesine uygun altyapısı, proje enerji verimliliği gereksinimlerini yerine
kullanılabilirlik seviyelerinin belirlenmesidir. Bir başka getirirken aynı zamanda ölçeklenebilir BT yapılarını
deyişle belirli bir süre zarfında veri merkezinin hizmet destekleyebilecek modüler yapılar içerir.
dışı kalma süresinin maliyeti, kesintiyi önleyici işletim
Elektrik Mühendisliği Altyapısı personelin girişine izin verilen özel alanlardır. Dolayısıyla
Elektrik mühendisliği altyapısı veri merkezi tesisinin veri merkezi sahasına fiziksel erişim konusu veri merkezi
büyüklüğü doğrultusunda enerji ihtiyacının belirlenerek, tasarımında önemli bir yer tutar. Genellikle katmanlı bir
güvenilirlik gereksinimleriyle birlikte BT operasyonlarının erişim yapısı göze çarpar. Burada sahaya dışarıdan
sürekliliğini sağlayacak özelliklerde elektrik erişimi kısıtlayıcı çitlerle başlayan ve tesis içine girişi
kurulumlarının (alçak ve orta gerilim, doğru akım) ortaya farklı seviyelerde kısıtlayan geçiş kontrol sistemlerine
konmasını amaçlar. Bu kapsamda veri merkezi varan yapılar görmek mümkündür. Geçiş kontrol
bünyesindeki BT cihazlarının güç ihtiyaçlarına cevap sistemleri arasında yaygın olarak kartlı ve biyometrik
verebilecek şebeke elektriğinin sağlanması, kesintiyi veriye dayalı (parmak izi, yüz tanıma, avuç içi damar
engellemek üzere konumlandırılacak kesintisiz güç okuma vb.) geçiş sistemleri görülür. Veri merkezi
kaynağı ihtiyacının belirlenmesi ve enerji kesintisi içerisine erişim kısıtlandığı gibi tesis içinde özel alanlara
durumlarında destekleyici jeneratör altyapısının girişler de kısıtlanabilir. Çoğu veri merkezinde elektrik
oluşturulması gerekmektedir. Belirtilen bileşenler altyapısının bulunduğu enerji odasına ve BT altyapısının
oluşturulurken enerji standartlarına uygunluk ve iş bulunduğu beyaz alana girişler de personel
hedeflerinin sağlanması başlıca gereksinimlerdir. Aynı yetkilendirme politikası bazında kısıtlanmaktadır. Erişim
zamanda veri merkezi operasyon personelinin kısıtlamanın yanı sıra video kamera gözetimi ve daimi
kabiliyetleriyle uyumlu ve ölçeklenebilir bir elektrik güvenlik görevlisi bulundurma uygulamaları da sıklıkla
altyapısı kurulması esastır. rastlanan güvenlik önlemlerindendir.
Teknolojik Altyapı VERİ MERKEZİ ÇEŞİTLERİ
Teknolojik altyapı, veri merkezi içinde veri dolaşımını Veri merkezlerinin çeşitlenmesi temel olarak bu
sağlayacak telekomünikasyon ağının belirlenen tesislerde ihtiyaç duyulan modülerlik ve esneklik
gereksinimler ve veri iletim standartları çerçevesinde gereksinimlerine dayanmaktadır [1, 2]. Bu gereksinimler
oluşturulmasını amaçlar. Teknolojik altyapı tasarımı bir veri merkezi tesisinin zaman içinde ölçeklenerek
çerçevesinde bakır ve fiber kablolama hatlarının büyümesine duyulacak ihtiyaç çerçevesinde şekillenir.
gerçeklenmesi, anahtarlama ekipmanlarının Büyüme öngörüsü yüksek olmayan veri merkezleri genel
konumlandırılması, BT cihazlarının ihtiyaçları olarak bina içinde inşa edilen odalardan oluşurken,
doğrultusunda geniş alan, yerel alan ve depolama alanı ölçeklenme gereksinimi yüksek veri merkezleri modüller
ağlarının oluşturulması ile tesis içi mekanik mühendislik halinde, kolay yapılandırılabilen ve gerektiğinde
altyapısı uyarı sinyallerinin (yangın, arıza vb.) taşınabilen standartlaştırılmış yapılar şeklinde gözlenir.
işlenebilmesini sağlayacak bağlantılar kurulur.
Modüler veri merkezleri genel olarak nakliye
Yangın Koruma ve Önleme konteynerleri veya benzeri taşınabilen konteyner
BT cihazları yüksek miktarda ısı üreten ve sürekli ekipmanlarından oluşur. Bu konteynerler prefabrike ve
soğutmaya ihtiyaç duyan ekipmanlardır. Bu cihazlarla standartlaştırılmış olduklarından, değişen ve gelişen
donanan veri merkezleri, yangın koruma ve uyarı ihtiyaçlar doğrultusunda hızlı biçimde inşa edilebilir,
sistemleriyle birlikte yangın önleyici tasarım unsurları da birbirine eklenerek büyüyebilir ve işlerliği bozulmaksızın
barındırırlar. Yangın başlangıcında erken uyarı sağlayan başka yerlere kolaylıkla taşınabilirler.
duman detektörleri başlıca öncül yangın koruma
VERİ MERKEZİ KONUMLANDIRMA
ekipmanlarıdır. Bu detektörler yangın başlangıcında
Bir veri merkezinin nereye konumlandırılacağına ilişkin
elektrik enerjisinin kesilmesini sağlayarak ve yangın
söndürücü donanımları tetikleyerek olası büyük karar verirken değerlendirilmesi gereken çeşitli faktörler
yangınların çıkmasını önlemede oldukça etkilidir. bulunmaktadır. Veri merkezinin inşa edilmesinde
konumu gereği taşıdığı riskler ile konum kaynaklı
Manuel yangın söndürücü tüpler, veri merkezi personeli
finansal maliyetler de değerlendirilmelidir [1, 2, 9].
tesisin içinde bulunurken kullanılabilecek en basit yangın
söndürücü ekipmanlardandır. Bunların yanı sıra, insan Finansal kaynaklı değerlendirmeler enerji giderleri ve
vergi muafiyeti ile teşvikler çerçevesinde yapılmalıdır.
müdahalesi olmaksızın yangını algılayan ve söndüren
Enerji verimliliği ve elektrik oranı, özellikle karbon
otomatik yangın önleme ve koruma sistemleri
bulunmaktadır. Daha büyük yangınlar oluşması ihtimali vergisinin getirildiği yerlerde kârlılık ve nakit akışı
karşısında BT cihazlarının zarar görmesini engellemek üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Vergi tercihi veya
diğer teşvikler bazen yatırım ve iş karşılığında verilir. Yer
amacıyla kullanılan otomatik yangın önleme sistemleri
seçimi sürecinde yerel yönetimler veya ekonomik
arasında yangın fıskiye sistemi, gazlı yangın söndürme ve
yoğunlaştırılmış aerosol yangın bastırma bulunmaktadır. kalkınma ajanslarıyla görüşmeler başlatmak faydalıdır.
Veri merkezi konumlandırılacak alanın taşıyabileceği
Güvenlik riskler ise coğrafi, yerel ve bina riskleri olmak üzere üç
Veri merkezleri organizasyonların kritik verilerinin kategori altında toplanabilir.
barındırıldığı alanlar olduklarından, yalnızca yetkili
Coğrafi Riskler sürekliliği de gerekmektedir. Sürekli soğutma ve yangın
Bu tür riskler, doğal felaketlerin yanı sıra insan kaynaklı sistemlerini desteklemek için yerinde su depolanması
tehlikeleri de içeren, gerçekleşme ihtimali en büyük olan olan yüksek kullanılabilirlik özelliği için sistemler
tehditlerdir. Coğrafi ve bölgesel riskleri göz önüne alan düşünülmelidir. Elektrik kesintisi meydana geldiğinde,
bir veri merkezi tasarımı ile bu tür tehditler gerçekleştiği jeneratör sistemleri BT yükleri, soğutma, aydınlatma vb.
zaman oluşabilecek aksaklıklar önlenmiş olacaktır. Göz dâhil olmak üzere tüm yükleri destekleme
önüne alınması gereken en yaygın coğrafi ve bölgesel sorumluluğunu alır. Jenaratör motorin, benzin veya
riskler, deprem ile beraber kasırga, sel, kar fırtınası ve doğalgaz gibi yakıtları gerektirir. Bir veri merkezi birkaç
yıldırım gibi belirgin hava olaylarıdır. Bu riskleri önlemek saatten birkaç güne yetecek kadar yakıt deposu içerir.
amacıyla acil duruma hazır olmak için aşağıda listelenen Uzun süreli kesintilerde, yakıt deposunu tekrar
işlemler yapılmalıdır: doldurmak gerekebilir. Bu nedenle, bir veri merkezi yakıt
sağlayıcılarına uygun mesafede olmalıdır.
Acil durum iletişim planları oluşturulmalıdır.
Uzun süreli bir kesinti durumunda enerji kaynağı
Yerel Altyapı, Komşular ve Çevre
olacak bir jeneratör bulundurulmalı ve birkaç gün Veri merkezi hem personel hem de donanımlar için
yetecek yakıt temin edilmelidir.
kolay erişilebilir bir yere konumlandırılmalıdır. Ayrıca
Gücün düşme ihtimalini azaltmak için gereksinimden seçilen konum, bir doğal afet halinde kullanılabilecek
daha fazla sayıda taşıyıcı hatlar eklenmelidir. alternatif güzergâhlara sahip olmalıdır. Veri merkezi
Özellikle kullanılabilirlik hedefe yüksek tesisler için itfaiye, polis merkezi, tren istasyonu ve havaalanı gibi
bu tarz hatlar zorunlu olmalıdır. hizmet binalarına yakın olursa, inşaat ve acil durum
Veri merkezi olarak tasarlanacak bina mevcut planlamalarında fayda sağlayacaktır. Seçilen konuma
yönetmeliklere/standartlara uygun olmalıdır. komşu olanları anlamak, insan kaynaklı riskleri
Az sayıda personelin ihtiyacını en az bir hafta hesaplamaya yardımcı olacaktır. Yüksek riskli komşulara
karşılayacak kadar yiyecek ve içecek bulunmalıdır. örnek olarak havaalanı, hapishane, askeri birimler,
Veri yedeklerinin erişilebilir olması sağlanmalıdır. elektrik iletim ve dağıtım hatları verilebilir. Veri
Yerel Riskler merkezleri, yüksek riskli komşulardan kaynaklı kesintileri
Yerel ve konum tabanlı karakteristikler veri merkezi önlemek için yeterli boşluk bırakmalıdır. Hava kalitesi
lokasyonu seçilirken değerlendirilmelidir. Bu tip şehirlerde ve banliyö sanayi bölgelerinde kırsal
karakteristikler veri merkezi işletiminin devamlılığını alanlardan daha kötüdür. Trafik, fabrikalar, enerji
etkileyecek olan potansiyel insan ve toplum kaynaklı santralleri ve atık yönetim tesisleri bir veri merkezinin
riskleri ortaya koyacaktır. Bu kapsamda çevresel hava kalitesini düşürebilir. Hava kirliliği, veri
değerlendirilmesi gereken faktörler aşağıda merkezinde bulaşma sorunlarına ve arındırma için ekstra
listelenmiştir. masrafa neden olabilir. Bu durum, özellikle temiz hava
soğutması kullananlar için bir endişe kaynağıdır.
Elektrik Dağıtım Altyapısı, Su ve Yedek Yakıt Örneğin, havadaki sülfitler ve klorür BT ekipmanlarındaki
Elektrik dağıtım altyapısı (kapasite ve kalite) bir PCB'lere zarar verebilir. Havadaki bazı partiküller,
konumdan diğerine önemli ölçüde değişebilir. Yardımcı soğutma sistemlerinin bobinlerinde tabaka oluşturursa
güç servisi (kapasite ve kalite) bir konumdan diğerine veya elektronik ekipmanlarda kısa devre ve donanım
önemli ölçüde değişebilir. Bir alanı değerlendirirken, arızalarına neden olursa, ısı değişim verimliliğini
bölgedeki şebeke besleyicilerinin yalnızca mevcut düşürebilir. Bu nedenle, enerji santrallerine, atık
ihtiyaçlar için değil, gelecekteki büyümede de yeterli yönetim tesislerine ve diğer hava kirliliği kaynağına yakın
kapasite sağlayabildiğinden emin olunmalıdır. Aynı veri merkezi kurmaktan kaçınılmalıdır. Bir veri merkezi
zamanda, potansiyel risk olduğu için güç kalitesi de göz projesi için yerel yönetim veya diğer idari kurumların
önüne alınmalıdır. Su kaynağı, bir veri merkezinde güç onayına ihtiyaç duyulan düzenlemeler bulunabilir.
kadar kritiktir. Öncelikle, yerel su temin sisteminin Elektrik, yerel bina, yangın ve güç ile su tüketimi, enerji
kapasitesi belirlenmelidir. Birçok veri merkezi, soğutma verimliliği, hava ve gürültü dağılımı, karbon emisyonu,
mimarisine bağlı olarak önemli miktarda su ilgili çevre düzenlemeleri gibi hususlara ilişkin
tüketmektedir. Su soğutmalı soğutucuların ve soğutma yönetmelikler bu kapsamdadır.
kulelerinin kullanımı, büyük ölçekli veri merkezlerinde
sermaye ve işletme maliyeti avantajlarına sahip olmakla Bina Riskleri
birlikte, günde binlerce ton su buharlaştırmaktadır. Su Veri merkezi bünyesinde yürütülecek BT işlerinin
arzı kapasitesi, tasarımların yeniden işleyişi ve bütçeyi devamlılığında, içinde bulunduğu binanın da büyük bir
aşan maliyetlerden kaynaklanabilecek ısı reddi etkisi vardır. Bu etki, elektrik mevzuatı ve standartları,
yaklaşımlarının seçilmesinde kilit faktördür. Yangın binanın yaşı, aktif yük türleri ve tesisin türü ile kalitesi
söndürme sistemlerinin yanı sıra su soğutma gibi faktörleri içerir. Yönetmeliklere uygun inşa edilmiş
sistemlerinin de 7×24 aktif olması için su temini kadar su bir bina, kullanıcıların hayat güvenliğini sağlar. Yapısal
sağlamlık, veri merkezinin karşılaşabileceği riskleri operasyonel en iyi uygulamaların elde edilmesi üzerinde
önleyici bir faktör olacaktır. Örneğin, binalarda durulur.
kullanılan elektrik kabloları BT cihazları gibi hassas
Uptime Institute tarafından belirlenmiş olan ve toplam 4
elektrik yüklerini dikkate alan IEEE performans
seviyeden oluşan Tier standartları Tablo 1’de
standartlarına uygun olmalıdır. Bu nedenle yeni bir tesis
özetlenmiştir.
inşa edilirken en azından IEEE standartlarına uygunluk
sağlandığından emin olunmalıdır. Veri merkezi binası Tablo 1. Uptime Institute Tier Standartları
içerisinde ağır ekipmanlar bulundurmak, bina içi
Seviye Gereksinimler
sarkmalara ve yüksek güç çekişine sebep olacağından
risk oluşturabilirler. Ağır ekipman büyük bir motora Kritik yüklere hizmet eden tek yedeksiz dağıtım
Tier I yolu
sahip elektrikli cihazlar olarak tanımlanabilir. Bina
Yedeksiz kritik kapasite bileşenleri
içindeki bir veri merkezinin yeri de önemlidir. Örneğin,
veri merkezinin bir mutfağın altında veya bir bodrum Tier I gereksinimlerine ilave olarak;
katında olması tavsiye edilmez. Veri merkezi ortak bir Yedekli kritik kapasite bileşenleri
tesiste bulunuyorsa, binanın içindeki diğer tüm Tier II
Kritik kapasite bileşenleri, kritik yüklere N kapasite
uygulamaların değerlendirilmesi önemlidir. Çok kiracının sağlarken izole edilebilmeli ve hizmetten
bulunduğu binalarda yer alan şirketler de komşularının çıkarılabilmelidir.
oluşturduğu tehditleri değerlendirmelidir. Bir komşunun
Tier II gereksinimlerine ilave olarak;
yangın veya güvenlik problemi, veri merkezinin sorunu
haline dönüşebilir. Eğer bina bir hizmet düzeyi anlaşması BT ekipmanı kritik yüklerine hizmet eden çoklu
yapıyorsa, anlaşmanın işin hedefleri ve talep ettiği bağımsız, ayrı dağıtım yolları
Tüm BT ekipmanları, iki yedekli, ayrı UPS besleyici
altyapı hata toleransı ile uyumlu olduğundan emin
ile birlikte çift güç kaynağına sahip olmalıdır. Tek
olunmalıdır.
kablolu BT aygıtları, aygıtın iki UPS besleyiciden güç
almasını ve bu iki besleyici arasında seçim
VERİ MERKEZİ SERTİFİKASYONU yapmasını sağlamak için Kullanım Noktası Aktarma
Veri merkezlerinin tasarımı, kurulumu ve işletilmesine Tier III Anahtarı kullanmalıdır.
yönelik sertifikasyon hizmetleri konusunda dünya Her kritik kapasite bileşeni, dağıtım yolu ve
çapında kabul görmüş otorite, Uptime Institute isimli herhangi bir kritik sistemin bileşeni, planlı olaylar
Amerika menşeli bir danışma kuruluşudur [10]. Bu (yedekleme, bakım veya yükseltme) için izole
kuruluş, Tasarım Belgeleri (Design Documents), İnşa edilmiş bir sitenin mimarisinin topolojisi ile
Edilmiş Tesis (Constructed Facility) ve Operasyonel tamamen uyumlu olmalı ve kritik yüklere N
Sürdürülebilirlik (Operational Sustainability) olmak üzere kapasite sağlamalıdır.
Yerinde enerji üretim sistemlerinin saha
3 ana başlık altında veri merkezi sertifikasyon hizmeti
koşullarında ve tasarım yükünde çalışma süresi
sunmaktadır. sınırlamaları olmamalıdır.
Tasarım Belgeleri sertifikasyonu kapsamında, tesis Tier III gereksinimlerine ilave olarak;
performansı, kapasite ve mühendislik gereklilikleri
Kritik yüklere hizmet eden çoklu bağımsız, ayrı ve
değerlendirilir. Değerlendirmede, mekanik ve elektrik
aktif dağıtım yolları
sistemlerinin yanı sıra mimari ve saha konuları da Kritik kapasite bileşenlerinin ve dağıtım yollarının
incelenir. Tasarım belgeleri, satıcıdan ve yükleniciden Tier IV
bölümlere ayrılması
bağımsız üçüncü taraf incelemesine tabi tutulur. Kritik sistemler, herhangi bir arıza veya bozukluk
sonrasında kritik yüklere N kapasiteyi otonom
İnşa Edilmiş Tesis sertifikasyonu kapsamında, tesisin
olarak sağlayabilmelidir.
Tier-Sertifikalı tasarım belgeleri çerçevesinde inşa BT ve UPS sistemleri için sürekli soğutma
edildiğine yönelik üçüncü taraf doğrulaması yapılır. Tesis
performansının onaylanması için gerçek hayat
şartlarında kilit sistemlerin canlı doğrulamaları yapılır. Uptime Institute, yukarıda ifade edilen sertifikasyon
Tesisteki operasyonun başlatılması öncesinde, inşaya hizmetlerinin yanında, yakın zamanda prefabrik ve
yönelik konularının belirlenmesine ve adreslenmesine modüler veri merkezleri için Tier-Hazır (Tier-Ready)
odaklanılır. programını da başlatmıştır. Bu program, üreticilerin
Operasyonel Sürdürülebilirlik sertifikasyonu önceden hazırlanmış çözümlerinin spesifik tasarımlarını
kapsamında, Tier- Sertifikalı tesis yönetimi ve operasyon doğrulamak için Uptime Institute ile çalışmasına olanak
uygulamalarının kapsamlı değerlendirmesi yapılır. sağlamaktadır.
Güvenilirliği ve performansı tehlikeye atabilecek Bu araştırmanın yapıldığı tarih itibariyle, ülkemizde
yönetimsel ve operasyonel konular belirlenir. Kurulmuş bulunan Uptime Institute Tier-Sertifikalı veri merkezleri
altyapının tüm potansiyelinden faydalanabilmek için [10] Tablo 2’de listelenmiştir.
Tablo 2. Ükemizdeki Tier-Sertifikalı veri merkezleri for green data center design and analysis. ACM
Sertifika Veri Merkezi Seviye Trans. on Modeling and Comp Simulation, 24(1), 3.
Türkiye İş Bankası A.Ş. Tier IV [6] Chong, F. T., Heck, M. J., Ranganathan, P., Saleh, A.
Turkcell Tier III A., & Wassel, H. M. (2014). Data center energy
T.C. Ziraat Bankası Tier III efficiency: Improving energy efficiency in data
İnşa Edilmiş
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Tier III
Tesis
Halkbank Tier III centers beyond technology scaling. IEEE Design &
Intertech A.Ş. Tier III Test, 31(1), 93-104.
Türkiye Finans Katılım Bankası Tier III [7] Chen, Z., Dong, W., Li, H., Zhang, P., Chen, X., & Cao,
Türkiye İş Bankası A.Ş. Tier IV J. (2014). Collaborative network security in multi-
Türkiye Garanti Bankası Tier IV
IGA Havalimanı İşletmesi A.Ş. Tier III
tenant data center for cloud computing. Tsinghua
T.C. Ziraat Bankası Tier III Science and Technology, 19(1), 82-94.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Tier III [8] Bari, M. F., Boutaba, R., Esteves, R., Granville, L. Z.,
Akbank T.A.Ş. Tier III Podlesny, M., Rabbani, M. G., ... & Zhani, M. F.
Star of Bosphorus Tier III
Bursa Büyükşehir Belediyesi Tier III
(2013). Data center network virtualization: A
Tasarım Halkbank Tier III survey. IEEE Comm Surveys & Tut, 15(2), 909-928.
Belgeleri [9] Torell, W. (2012), Site selection for mission critical
Vodafone Telekomünikasyon A.Ş. Tier III
Turkcell Tier III facilities. White Paper, APC by Schneider Electric.
Intertech A.Ş. Tier III [10] Uptime Institute, uptimeinstitute.com (Kasım 2017)
T.C Başbakanlık AFAD Tier III
Türkiye Finans Katılım Bankası Tier III ÖZGEÇMİŞLER
Turksat Tier III
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tier III Serkan GÜNAL
Türk Telekom Tier III Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Elektrik
Elektronik Mühendisliği lisans, yüksek
SONUÇ
BT kaynaklarının kontrollü ortamlarda ve merkezi lisans ve doktora programlarından
yönetim altında barındırılmasını sağlayan veri sırasıyla 1999, 2003 ve 2008 yıllarında
merkezleri, verilerin saklanması, işlenmesi, iletilmesi gibi mezun oldu. Halen, Anadolu Üniversitesi
operasyonlarda süreklilik ve güvenilirlik sağlar. Bu Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde
açıdan, bir veri merkezinde kullanılan bileşenlerin öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
kalitesi ve yedekliliği gibi hususlar büyük önem
Cihan KALELİ
taşımaktadır. İşletmeler, yapacakları ihtiyaç ve kaynak
Anadolu Üniversitesi Bilgisayar
analizi doğrultusunda sabit, modüler veya prefabrik bir
Mühendisliği lisans, yüksek lisans ve
veri merkezi kullanmaya karar verebilirler. Veri merkezi
doktora programlarından sırasıyla 2005,
için konum belirlerken veya mevcut veri merkezini
2008 ve 2012 yıllarında mezun oldu.
değerlendirme sürecinde, ilgili konuma ait tüm
Halen, Anadolu Üniversitesi Bilgisayar
potansiyel riskler ile getiriler araştırılmalı ve riskleri
Mühendisliği Bölümünde öğretim üyesi
azaltıcı önlemler alınmalıdır. Bir veri merkezinin
olarak görev yapmaktadır.
uluslararası standartlara uygunluğunu garanti etmek için
tasarım, inşa ve operasyonel sürdürülebilirlik açısından Alper BİLGE
sertifikasyon süreci değerlendirmeye alınmalıdır. Anadolu Üniversitesi Elektrik Elektronik
Mühendisliği lisans programından 2005
KAYNAKÇA
yılında, Bilgisayar Mühendisliği yüksek
[1] Arregoces, M., & Portolani, M. (2003). Data Center
lisans ve doktora programlarından 2008
Fundamentals. Cisco Press.
ve 2013 yıllarında mezun oldu. Halen,
[2] Geng, H. (2014). Data Center Handbook. John Wiley
Anadolu Üniversitesi Bilgisayar
& Sons.
Mühendisliği Bölümünde öğretim üyesi
[3] Li, D., Shen, Y., & Li, K. (2017). Length Shuffle:
olarak görev yapmaktadır.
Achieving high performance and flexibility for data
center networks design. Computer Yaşar HOŞCAN
Communications, 111, 142-152. Anadolu Üniversitesi İşletme lisans
[4] Vemula, D., Setz, B., Rao, G. S. V., Gangadharan, G. programından 1980, Sayısal Yöntemler
R., & Aiello, M. (2017). Metrics for Sustainable Data doktora programından 1987 yılında
Centers. IEEE Trans. on Sustainable Computing. mezun oldu. Halen, Anadolu Üniversitesi
[5] Gupta, S. K., Banerjee, A., Abbasi, Z., Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde
Varsamopoulos, G., Jonas, M., Ferguson, J., Gilbert, öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
R. R., & Mukherjee, T. (2014). Gdcsim: A simulator