=Paper=
{{Paper
|id=Vol-2201/UYMS_2018_paper_91
|storemode=property
|title=Kamu Yazilim Projelerinde Musteri Konumlu Calisan Yazilimcilarin Gorus Analizi: Bir Kesifsel Calisma(Opinion Analysis of Software Developers Working Onsite on Public Sector Software Projects: An Exploratory Study)
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-2201/UYMS_2018_paper_91.pdf
|volume=Vol-2201
|authors=Dogancan Koseoglu,Oumout Chouseinoglou
}}
==Kamu Yazilim Projelerinde Musteri Konumlu Calisan Yazilimcilarin Gorus Analizi: Bir Kesifsel Calisma(Opinion Analysis of Software Developers Working Onsite on Public Sector Software Projects: An Exploratory Study)==
https://ceur-ws.org/Vol-2201/UYMS_2018_paper_91.pdf
Kamu Yazılım Projelerinde Müşteri Konumlu Çalışan
Yazılımcıların Görüş Analizi: Bir Keşifsel Çalışma
Doğancan Köseoğlu1 and Oumout Chouseinoglou2[0000-0002-8513-351X]
1 Ekinoks Software, Ankara, Türkiye
dogancan.koseoglu@ekinokssoftware.com
2 Endüstri Mühendisliği, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye
uhus@hacettepe.edu.tr
Özet. Kamu kurumlarında geliştirilen yazılım projelerinin kritik paydaşları ara-
sında, taşeron yazılım şirketlerine bağlı olarak kamu kurumu konumunda çalışan
yazılım geliştiriciler ve proje yöneticileri de bulunmaktadır. Bu çalışmanın
amacı, yazılım geliştiriciler ve yöneticiler için kamu yazılım projelerinde müşteri
konumunda çalışmanın seçilen faktörler üzerindeki etkisini belirlemektir. Araş-
tırma keşifsel ve nitel bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma gru-
bunu 10 yazılım geliştirici, bir teknik takım lideri ve dört proje yöneticisi oluş-
turmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği
kullanılmış, elde edilmiş olan katılımcı cevapları üstünde “içerik analizi” uygu-
lanmıştır. Analiz sonucunda, dikkate alınacak konuları belirlemek için “anahtar
içerikler” kullanılmıştır. Müşteri konumunda çalışan yazılımcıların üretkenliği-
nin yoğun istekler, bu isteklerin yerine getirilmesi için verilen sürelerin kısalığı
ve yetki/izin süreçlerinin uzun sürmesi nedeniyle düşük olduğu belirlenmiştir.
Aynı sebeplerden ötürü geliştirilen projelerin kalitelerinin ve geliştirici motivas-
yonlarının çalışanlar tarafında düşük olarak algılandığı çıkan sonuçlar arasında-
dır. Elde edilen bu sonuçların başlıca nedenleri arasında çalışanların kamu ku-
rumu ve yazılım şirketi olmak üzere iki farklı hiyerarşik düzen içinde çalışması,
birden çok yönetici tarafından iş verilmesi, kamu kurumları içindeki birimler ve
kişiler arasında yaşanan yetki karmaşası olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Kamu yazılım projeleri, Müşteri konumlu çalışma, Yazı-
lım geliştirici motivasyonu, İçerik analizi, Keşifsel çalışma.
Opinion Analysis of Software Developers Working Onsite
on Public Sector Software Projects: An Exploratory
Study
Abstract. Among critical stakeholders of software projects developed in public
institutions are software developers and project managers affiliated to sub-cont-
ractor companies, who are working onsite at the public institutions. The aim of
this study is to determine the effect of working on site in public software projects
for software developers and managers with respect to selected factors. The rese-
arch is designed as an exploratory and qualitative study. The study participants
are 10 software developers, one technical team leader and four project managers.
Semi-structured interview technique was employed as the data collection method
and “content analysis” was applied on the obtained participant responses. Fol-
lowing this analysis, “key content” approach was used to identify the issues to be
further considered. It has been determined that the productivity of software de-
velopers working onsite at public institutions is low due to intense requests, shor-
tened time to fulfill these requests, and long duration of authorization processes.
Moreover, a finding of the study is that the quality of the developed projects and
the motivation of the developers are considered to be low for the same aforemen-
tioned reasons. Among the foremost causes for these results are the fact that emp-
loyees work under two different hierarchical structures one in the public institu-
tion and one in the software company, more than one managers assign work and
there is an authority confussion between organizational units and people in the
public institutions.
Keywords: Public sector software projects, Onsite employment, Software de-
veloper motivation, Content analysis, Exploratory study.
1 Giriş
Farklı araştırmacılar [1-3], yazılım geliştirme süreçlerinde insan faktörünün önemli bir
ağırlığının olmasından yola çıkarak, yazılım geliştiricilerin performansını iyileştirme
yöntemlerinden en etkili olanlarının bireye ve çalışma ortamına odaklanan yöntemler
olduğunu belirtmektedir. Yazılım süreçleri mühendislik prensipleri ile kontrol edilse
dahi, yazılım geliştiriciler çalıştıkları fiziksel ve duygusal ortamdan, çevreden ve ko-
şullardan duygusal olarak etkilenebilen ve bu etkiyi iş performanslarına da ister istemez
taşıyan bireylerdir [4,5].
Devlet kurumları birçok yazılım projelerini dış kaynak kullanma yöntemi ile yazılım
şirketlerine ihale ederek karşılamaktadır [6]. Bunun yanında, kamuya ait işlemlerin ön-
celiği ve öneminin fazla olması sebebiyle var olan yazılımların güvenliği, hızı, kullanı-
labilirliği gibi faktörlerin sağlanabilmesi için bu kurumlarda “yazılım geliştirici”, “ana-
list”, “proje yöneticisi”, “sistem yöneticisi” sıfatlarıyla birçok çalışan kamu kurumla-
rında mevcuttur. Bu kişiler kadrolu devlet çalışanı olabildiği gibi; sözleşmeli olarak
devlet kurumunda çalışan, kurum ile sağlanan anlaşma sonucu devlet kurumu için pro-
jeler geliştiren ve yine kurum ile anlaşma sonucu var olan yazılımlara bakım ve onarım
hizmeti sağlayan kişiler de olabilmektedir. Bu şekilde gerçekleştirilmiş olan bir dış kay-
nak kullanımı anlaşması “yerinde dış kaynak kullanımı” (onsite outsourcing) olarak
adlandırılmaktadır [7].
Bu çalışmada, devlet kurumlarının yazılım ihalelerini kazanan yazılım şirketlerine
bağlı fakat devlet kurumu konumlu çalışan yazılım geliştiriciler ve yöneticilerin üret-
kenliklerini, motivasyonlarını, çalışma isteklerini ve çalıştıkları projelerin planlanma-
sını, kalitesini ve geliştirme süreleri hangi faktörlerin etkilediği incelenmiştir. Çalışma
nitel bir çalışma örneğidir ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak gerçek-
leştirilmiştir. Araştırma grubu 15 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada “içerik analizi”
uygulanmış, analiz sonucunda dikkate alınacak konuları belirlemek için “anahtar içe-
rikler” yöntemi kullanılmıştır. Yazılım sektörü çalışanlarının kamu kurumu konumlu
çalışması şu yedi araştırma sorusu (AS) ile değerlendirilmiştir;
─ AS1. Kurum konumlu çalışmayı tercih etmenin nedenleri nelerdir
─ AS2. Kurum konumlu çalışmanın üretkenliğe etkisi nelerdir
─ AS3. Kurum konumlu çalışmanın proje kalitesine etkileri nelerdir
─ AS4. Kurum konumlu çalışmanın motivasyona etkileri nelerdir
─ AS5. Kurum konumlu çalışmanın yerine tercih edilen çalışma modelleri nelerdir
─ AS6. Kurum konumlu çalışmanın proje takvimine etkileri nelerdir
─ AS7. Kurum konumlu çalışanların iki farklı hiyerarşik yapıya bağlı bulunmalarının
etkileri nelerdir
Bu makalenin devamı şu şekilde yapılandırılmıştır. İkinci bölümde araştırma yönte-
minin detayları, üçüncü bölümde ise bulgular ve tasarlanmış olan araştırma soruları ile
ilgili elde edilen anahtar içerikler verilmektedir. Dördüncü bölümde bulguların özeti ve
geçerliliğe karşı olan olası tehditler sunulmakta olup sonuç ve gelecek çalışmalar hak-
kında bilgi verilmektedir.
2 Araştırma Yöntemi
2.1 Nitel Çalışma ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme
Mevcut çalışma keşifsel bir nitel çalışma olarak tasarlanmıştır. Nitel çalışmalar genel-
likle bireylerin deneyimlerini ve bu deyimlerin nasıl yorumlandıkları hakkında bir an-
layış elde etmek için kullanılırlar [8]. Bu çalışmada bir grup yazılım sektörü çalışanı ile
görüşme yapılmış, her birinin duygu ve düşünceleri farklı olacağı için nitel çalışma
yöntemine uygun olarak sınırlama yapılmamış, böylece konu analizi daha geniş bir şe-
kilde yapılmıştır.
Nitel çalışmanın gerçekleştirilmesi için yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kulla-
nılmıştır [9]. Yarı yapılandırılmış görüşmeler yazılım mühendisliği disiplininde özel-
likle nitel ve/veya keşifsel çalışmalarda sıklıkla başvurulan yöntemlerden bir tanesi ola-
rak dikkat çekmekte. Benzer bir çalışmada, Li, Ko ve Begel [10] çalışmalarında yazılım
mühendisleri ile farklı görevlere sahip olan çalışanlar arasındaki etkileşimlerin çeşitle-
rini ve önemli özelliklerini ortaya çıkarmak için yarı yapılandırılmış görüşme yönte-
mini kullanmaktalar.
Yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmasının amacı görüşme yapılan kişilerden
daha fazla bilgi alabilmek, konunun kapsamını daha geniş tutabilmek, daha rahat ve
içten cevap verebilmelerini sağlayabilmektir. Yarı yapılandırılmış görüşmelerde soru-
lacak sorular planlanmakta ve sıralanmakta fakat listelenen şekilde sorulmamakta, ko-
nuşmanın seyrine göre soruların sorulma sırası belirlenebilmekte, ayrıca doğaçlama bir
şekilde sorular sorulabilmektedir [11].
Yarı yapılandırılmış görüşmelerin gerçekleştirilmesi için bu çalışmada kum saati
modeli tercih edilmiştir. Genel sorular ile görüşmeye başlamanın, görüşme yapılan ki-
şilerin rahatlamasını, samimiyetinin artmasını sağlayarak sonraki özel sorulara daha
dürüst ve içten cevaplar verebilmesini sağlamak amaçlanmıştır. Özel sorulardan sonra
genel sorulara tekrar geçilerek görüşmeler bitirilmiştir. Bu modelin çalışmada tercih
edilmesinin diğer bir nedeni ise yarı yapılandırılmış görüşme kullanılması ve soruların
belirli bir sıra ile sorulması zorunluluğunun olmamasıdır. Bu şekilde görüşmenin sey-
rine, görüşmecinin rahatlık seviyesine göre genel ve özel soruları farklı zamanlarda so-
rabilme fırsatı bulunmuştur.
2.2 İçerik Analizi
İçerik analizi içeriğin dizgesel, tarafsız ve sayısal çözümlemesi olarak tanımlanıp amacı
toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşabilmektir. Mevcut çalış-
mada olgu bilim deseni kullanılmıştır [12]. Olgu bilim deseni, kişilerin farkında olduğu
fakat derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olmadıkları olgulara odaklanılması-
dır. Mevcut araştırmada birey ya da durum temelli bir yaklaşım benimsenmiş olup, içe-
rik analizi verilerin kodlanması, kodlanan verilerin temalarının belirlenmesi, kodların
ve temaların düzenlenmesi ve bulguların tanımlanması ve yorumlanması aşamaları ile
gerçekleştirilmiştir [13].
2.3 Çalışma Grubu
Araştırma çalışma grubu 15 yazılım sektörü çalışanından oluşturmakta olup bunların
10 tanesi yazılım geliştirici, bir tanesi teknik takım lideri ve dört tanesi proje yönetici-
sidir. Katılımcılar 10 farklı yazılım şirketinin çalışanı olup, 10 farklı kamu kurumunda
12 farklı projede görev almaktadır. Görüşme gerçekleştirilen bütün yazılım geliştirici-
ler Ankara’da yaşamakta ve çalışmaktadır. Bu kişilerin her biri devlet kurumu konumlu
çalışmıştır. Devlet kurumlarının tamamına yakının Ankara’da olmasından dolayı yazı-
lım şirketlerinin büyük çoğunluğu devlet kurumlarının açmış olduğu ihalelere girip,
kazanıp projeler geliştirmektedirler. Araştırmada, maksimum çeşitlilik örneklemesi
yöntemine uygun olarak yazılım sektörü çalışanlarından çalışma gurubu seçilmiş olup
katılımcıların demografik özellikleri Tablo 1’de verilmektedir.
Tablo 1. Katılımcı Demografik Bilgileri
Sayı Oran (%)
Cinsiyet Kadın 5 33,33
Erkek 10 66,67
Unvan Yazılım Geliştirici 10 66,67
Teknik Takım Lideri 1 6,67
Proje Yöneticisi 4 26,67
Mezun Oldukları Bölümler Bilgisayar Mühendisliği 13 86,67
İstatistik 1 6,67
Bilgisayar Teknolojileri ve Bilgi Sistemleri 1 6,67
Tecrübe 0-9 yıl 9 60,00
10-19 yıl 6 40,00
Kurum Konumlu Çalışma 1-3 yıl 11 73,33
Süreleri 3-5 yıl 4 26,67
2.4 Veri Toplama
Yapılan araştırmada veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği
kullanılmıştır. Bu yöntem ne tam yapılandırılmış görüşmeler kadar katı ne de yapılan-
dırılmamış görüşmeler kadar esnektir; iki uç arasında yer almaktadır [14]. Görüşme-
lerde bu esnekliğin sağlanması, görüşme yapılan kişilerin daha rahat olması ve samimi
cevaplar verebilmesi için bu görüşme tekniği tercih edilmiştir. Görüşme soruları hazır-
lanmadan ve görüşmelere başlanmadan ulusal ve uluslararası alanlarda kaynak araştır-
ması yapılarak, görüşme süreleri ve şartları, görüşmecilerden alınacak cevapların kayıt
edilmesi ile ilgili fikir elde edilmiştir.
Araştırmaya ilişkin veriler yazılım sektörü çalışanlarından 26 Nisan – 10 Mayıs 2018
tarihleri arasında yüz yüze görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Görüşme yerleri, görüş-
mecilerin kendilerini rahat ve huzurlu hissedebilecekleri, samimi ve içten cevaplar ve-
rebilecekleri ortamlar olarak seçilmiştir. Görüşmelerden önce ve görüşmeler esnasında
araştırmaya yönelik bilgiler görüşmecilere verilmiştir. Görüşmeler esnasında veri ka-
yıplarının yaşanmaması için mobil ses kayıt uygulaması aracılığıyla görüşmeler kayıt
altına alınmıştır. Yazılım sektörü çalışanlarına görüşmelerde ses kayıt uygulamasının
kullanılacağı bilgisi verilmiş, onay veren görüşmeciler ile görüşmeye devam edilmiştir.
Görüşmeler sonrasında ses kayıtları görüşmecilere dinletilmiş ve kayıttaki görüşlerin
isteğe bağlı olarak kısmen veya tamamen çıkarılabileceği ifade edilmiştir. Bu sayede
ses kayıt uygulamasının görüşmeciler üzerinde oluşabilecek olumsuzlukların önüne ge-
çilmeye çalışılmıştır.
2.5 Veri Analizi
Analiz sürecinde öncelikle, görüşme kayıtları ve yazılı formlar deşifre edilip çözümle-
meler yapılmıştır. Deşifre ve çözümleme çalışmaları, kişilere sorulan soruların kağıt
üzerine yazılıp bir form oluşturulması ile başlamıştır. Kişi bilgilerinin gizliliğinin sağ-
lanması amacı ile formlarda katılımcı bilgileri bir standart doğrultusunda kodlanmıştır
(örn. EPY1). Formun oluşturulması sonrası bütün görüşmeciler ile yapılan görüşme ka-
yıtları teker teker dinlenerek, ayrı formlara yazılı olarak kayıt edilmiştir. Görüşmecile-
rin cevaplarının yazılı olarak kayıt edilmesi sırasında herhangi bir yanlış yorumlama
durumunun yaşanmaması için oluşturulan yazılı form görüşülen kişilere çeşitli iletişim
yolları ile gönderilmiş ve onayları alınarak analize devam edilmiştir.
Görüşmeci cevaplarının yazılı form olarak çözümlenmesinden sonra görüşmeciler-
den elde edilen veriler soru temelli gruplandırılmıştır. Veri içeriklerine ve oluşturulan
gruplamaya uygun olarak temalar oluşturulmuştur. Oluşturulan bu temalara “Anahtar
İçerik” adı verilmiştir. Anahtar içerikler soru ve kişi temelli gruplandırılarak frekans
ve yüzde değerleri hesaplanmıştır.
Elde edilen bulguların anlamlılığı ve bütünlüğü, araştırmacı tarafından sürekli test
edilmiştir. Bulguların tutarlılığını sağlamak için temaları oluşturan kavramların kendi
aralarında ve diğer temalarla tutarlılığı değerlendirilmiş ve anlamlı bir bütün oluşturup
oluşturmadığı test edilmiştir. Bulgular, yazılım sektörü çalışanları tarafından gözden
geçirilmiş ve gerçekçi bulunmuştur.
3 Bulgular
Bu bölümde görüşülen katılımcılara sorulan her bir soru ayrı başlıklar altında sunul-
muştur. İlk olarak kurum konumlu çalışmayı niçin tercih ettikleri ile başlanmış ardın-
dan, kurum konumlu çalışmanın üretkenliklerine etkisi, proje kalitesine etkisi, motivas-
yonlarına etkisi, çalışmak istedikleri konumlar, proje takvimine etkisi ve iki farklı hi-
yerarşik yapıda çalışmanın kendisine etkisi ile devam etmiştir.
AS1. Kurum Konumlu Çalışmayı Tercih Etme Nedenleri: Elde edilen veriler
analiz edildiğinde katılımcıların kurum konumlu çalışmayı tercih etme nedenleri ile il-
gili beş tane anahtar içerik Şekil 1’de verilmektedir. Görüşmecilerin kurum konumlu
çalışma nedenleri hakkında kendi ifadelerinin birkaçı aşağıdaki gibidir;
─ “Çalıştığım şirket tarafından çalışmakta olduğumuz projeyi yönetmek üzere yetkilendirildim. Kurum lo-
kasyonlu çalışmak istemiyorum. Proje bittiğinde şirket lokasyonuna döneceğim için kurumda çalışmayı
kabul ettim. (EPY1)”
─ “Eğer Ankara’da yaşıyor ve çalışmak istiyorsan kurum lokasyonlu çalışma tecrübesi yaşamalısın. Çünkü
yazılım şirketlerinin %90’ı kurumlarla çalışıyor. (EYG4)”
─ “Önceki firmamda yönetimle ciddi problemler yaşadım ve istifa ettim. Sonradan kurum lokasyonlu çalı-
şabileceğim bu işi buldum ki uzun süreli işsiz kalmak istemediğim için çalışmayı kabul ettim. (KYG2)”
Şirket görevlendirmesi, mecburi hizmet 7
Daha önce çalıştığı şirketin yönetimi ile yaşadığı
anlaşmazlıklar 5
Kurum konumlu çalışma tecrübesi kazanma isteği 3
İşşiz kalma endişesi 2
Daha kurumsal bir şirket için çalışma isteği 1
Şekil 1. Kurum Konumlu Çalışmayı Tercih Etme Nedenleri
AS2. Kurum Konumlu Çalışmanın Üretkenliğe Etki Durumu: Analiz sonucunda
yazılım sektörü çalışanlarının kurum konumunda çalışmanın üretkenliğe etkisi değer-
lendirildiğinde 27 tane anahtar içerik oluşturulmuştur. Frekansı 1’den fazla olan anahtar
içerikler Şekil 2’de verilmektedir.
Kurum konumunda yetki ve izin süreçlerinin yavaşlığı 4
İş için verilen sürelerin kısalığı 4
İsteklerin yoğunluğu 4
Kurum personellerinde teknik bilgi yetersizliği 3
Kurum personelleri ile birebir görüşme gerekliliği 2
Kurum personellerinin yenilikten kaçınması 2
Kurum personellerinin iş yapma isteksizliği 2
Şekil 2. Kurum Konumlu Çalışmanın Üretkenliğe Etki Durumu
Görüşmecilerin kurum konumlu üretkenlik hakkında düşüncelerinin birkaçı aşağı-
daki gibidir;
─ “Canlı olarak kullanılan bir sistem var. İşe başlamadan önce bu sistemin yeniden kodlanacağını söyle-
mişlerdi. Fakat eski sisteme için sürekli yeni istekler geliyor ve birkaç saat içinde yapılaması isteniyor.
Üretkenlik mi? Sadece iş yetiştirmeye çalışıyorum. (KYG1)”
─ “Kurum personellerinin teknik yetersizliği hat safhada. Onlara yeni teknolojileri açıklamaktan ve öğret-
mekten işlerime vakit ayıramıyorum. (KPY1)”
AS3. Kurum Konumlu Çalışmanın Proje Kalitesine Etki Durumu: Analiz sonu-
cunda geliştirilen projelerin kalitesine etki durumu ile ilgili 17 tane anahtar içerik oluş-
turulmuştur. Frekansı 1’den fazla olan anahtar içerikler Şekil 3’de verilmektedir. Gö-
rüşmecilerden bir kişinin kurum konumunda üretilen projelerin kalitesi hakkındaki dü-
şüncesi aşağıdaki gibidir;
─ “Projeyi ekip halinde geliştiriyoruz. Proje başlarında kalite standartlarına önem veriyorduk. İlerledikçe
istekler sıklaştı ve zaman daraldı. Bizde standartları bir kenara bırakıp işi bitirmeye yoğunlaştık. Zaten
kurum tarafında bunun bir önemi yok hatasız çalışsın onları için yeter. (ETL1)”
Kurum personellerinin sadece işin bitmiş olmasını
istemesi 6
İsteklerin yoğunluğu ve iş bitirme sürelerinin kısalığından
dolayı iş bitirmeye odaklanılması 6
Kurum içerisinde eski teknolojilerin kullanılması ve
yenilenmesinin göze alınmaması
4
Kurum personellerinin kalite kontrollerini yapabilecek
teknik bilgiye sahip olmamaları 4
Projenin iyi planlanması ve analiz edilmesi gerekliliği 2
Kurum teknolojilerinin yenilenme maaliyetinin fazla
olması 2
Proje geliştiren ekibin özgürlüğünün kısıtlandığını
düşünmesi 2
Proje geliştiren ekibin kurum konumlu çalışmak
istememesi 2
Kurumsal şirket yapısına uygun geliştirme 2
Şekil 3. Kurum Konumlu Çalışmanın Proje Kalitesine Etki Durumu.
AS4. Kurum Konumlu Çalışmanın Motivasyona Etki Durumu: Analiz sonu-
cunda görüşülen kişilerin kurum konumunda çalışmanın motivasyonlarına etkileri in-
celendiğinde 28 tane anahtar içerik oluşturulmuştur. Frekansı 1’den fazla olan anahtar
içerikler Şekil 4’de verilmektedir. Görüşen kişilerin birkaç tanesinin kurum konu-
munda çalışmanın motivasyonlarına etkilerini şu şekilde ifade etmektedir;
─ “Şu anda motivasyonum sıfır. Yaklaşık 6 aydır sürekli çok yoğun bir şekilde çalışıyorum. Az zamanda
çok iş yapmam bekleniyor. Ek mesailer… Hatta hafta sonu gelip çalışmamı istiyorlar. (EYG5)”
─ “Son 3 aydır motivasyonumda önemli bir düşüş var. Proje yöneticim, memurlardan gelen işleri yapma
diyor. Yapmıyorum. Sonra memur gelip niye yapmıyorsun diyor proje yöneticisine gönderiyorum. Kavga
çıkıyor. Sonunda iş başkana gidiyor. Mecbur yapmak zorunda kalıyorum. (EYG2)”
İş yoğunluğu ve süre kısıtı sonucu oluşan tartışma ortamı 5
Kurum kültüründe hiyerarsik düzenin olması 4
Ek mesai yapılması 3
Kurum kültüründe bürokrasinin olması 3
İş planına müdahale edilebilme durumu 3
Kurum konumunun etkisi 2
Mesleki tatmin eksikliği 2
Kendini geliştirememe endişesi 2
Proje içeriğinin iyi olması 2
Şekil 4. Kurum Konumlu Çalışmanın Motivasyona Etki Durumu
AS5. Çalışanların Çalışmayı Tercih Ettikleri Konumların Nedenleri: Veri ana-
lizi sonucunda yazılım sektörü çalışanlarının çalışmak istedikleri konumların nedenleri
için dokuz tane anahtar içerik oluşturulmuş ve Şekil 5’de verilmektedir. Görüşmeciler-
den bazıları görüşme sırasında şunları söylemiştir;
─ “Eğer evli ve çocuklu biri olsaydım kadrolu veya sözleşmeli memur olmayı isterdim. Fakat kendini geliş-
tirmek isteyen ve yeni teknolojiler öğrenmek isteyen biriyim ve bekarım. Şimdi şirket lokasyonlu çalışmak
en güzeli. (KYG2)”
─ “Şirket kültüründe çalışmaya alıştık. Genel müdür ve şirket yöneticisiyle rahatlıkla konuşabiliyorum.
Ama kurum öyle değil alışık olmadığımız bir hiyerarşik düzen var. Her şey bir anda değişiyor. Bu hoş bir
şey değil. Şirket lokasyonu bu açıdan daha iyi. (EYG7)”
Mesleki yeteneklerin artma-azalma durumu 10
Proje içeriğinin iyi olması 7
Hiyerarşi ve bürokrasinin olması 5
Daha kaliteli iş arkadaşları 3
Daha rahat ve özgür hissedilmesi 3
Kurum personelleri ile birebir ilişki 2
Aile sahibi olabilme durumu 2
Eski teknolojilerin kullanılması 2
Yöneticilerin olumlu yaklaşımı 1
Şekil 5. Çalışanların Çalışmayı Tercih Ettikleri Konumların Nedenleri
AS6. Kurum Konumlu Çalışmanın Proje Takvimine Etki Durumu: Görüşmeci-
lerden alınan verilerin analizi sonunda kurum konumlu çalışmanın proje takvimlerine
etkisi kapsamında 15 anahtar içerik tanımlanmıştır. Frekansı 1’den fazla olan anahtar
içerikler Şekil 6’da verilmektedir. Görüşülen kişilerden bazılarının bu soruya verdikleri
cevaplar aşağıdaki gibidir;
─ “Memurlara bazı eğitimler verilmiş ve ‘Agile’ öğretilmiş. Ama sadece sen her şeyi istersin yazılımcılar
yapar diye öğretilmiş ya da onlar bu şekilde öğrenmiş. Proje başlarında Agile çalışacağız diyorlar biraz
zaman geçiyor gereksinim dokümanı istiyorlar. Bütün planlar değişiyor ve biz doküman hazırlamaya
başlıyoruz. Çünkü devlet dairesinde işler kağıt üzerinde yürür. (KPY1)”
─ “Geçen bir yıl içerisinde politik ve siyasal nedenlerden ötürü sürekli kurum kadroları ve yöneticileri
değişiyor. Bir kurum başkanının istediğini öteki istemiyor. Planlanan işler yeniden planlanması yapılan
işlerin silinip yeniden yapılması gerekiyor. (EYG2)”
İsteklerin yoğun ve sürelerin kısıtlı olması 5
Hiyerarşinin ve bürokrasinin devreye girmesi 3
Proje planın iyi-kötü yapılması 3
Kurum personellerindeki değişikliklerin süreçlerin
değişmesine neden olması 3
Kurum konumlu yetki ve izin süreçlerinin süreleri 2
Proje yönetim biçimi çeşitliliği 2
Şekil 6. Kurum Konumlu Çalışmanın Proje Takvimine Etki Durumu
AS7. İki Farklı Hiyerarşik Yapıda Bulunmanın Kurum Konumlu Çalışanlara
Etki Durumu: Veri analizi sonucu iki farklı hiyerarşik düzen içerisinde çalışmanın etki
durumu ile ilgili 12 anahtar içerik elde edilmiştir. Frekansı 1’den fazla olan anahtar
içerikler Şekil 7’de verilmektedir. Katılımcılardan bazılarının görüşleri şöyledir;
─ “Kurum personellerinden izole bir ortamda çalışıyoruz. Sadece proje yöneticimiz toplantılara giriyor ve
yapmamız gereken işleri veriyor. O yüzden bu iki hiyerarşi arasında hiç kalmadım. (EYG1)”
─ “İşleri birden çok birim başkanından alıyorum. Kendimce bir sıraya kokuyorum ve yapmaya başlıyorum.
Sonra telefon çalıyor. Birim başkanlarından biri ilk benim işimi yap diyor. Öteki arıyor onu bırak benim-
kini yap diyor. Birbirlerine üstün gelmeye çalışıyorlar. (KYG2)”
─ “Birçok memurdan birçok iş veriliyor. Hatta bazen işlerinin daha önce yapılmasını istiyorlar ve bitene
kadar başımda bekliyorlar. (KYG1)”
Tek kişi tarafından işlerin verilmesi 6
Kurum personellerinin kendi aralarındaki ego savaşları 5
Verilen işlerin birden çok kişi tarafından atanması 5
Çalışanlar ile şirket arasında bir bağlantının olmaması 4
Kurum personelinin bürokratik tavır ile proje yöneticisini
etkilemesi
3
Kurum yöneticilerinin olumsuz yaklaşımı 2
Kurum personellerinin kendilerini hiyerarşik düzeyde
şirketten üstün görmeleri 2
Şekil 7. İki Farklı Hiyerarşik Yapıda Bulunmanın Kurum Konumlu Çalışanlara Etki Durumu
4 Sonuç
Veri analizleri sonucu elde edilen bulgular neticesinde başlıca olarak yazılım geliştiri-
cilerin kurum konumlu çalışmak istemediklerini, ihaleyi kazanmış şirketin çalıştığı şir-
ket olmasından dolayı görevli olarak çalışmaya mecbur bırakıldıkları görülmektedir.
Diğer taraftan, kişiler çalıştıkları şirketlerde yönetim ile ilgili sorunlar yaşamakta ve
başka şirketlerde çalışmaya niyetlenmektedir. Herhangi bir işsiz kalma durumundan
endişe duymakta ve istemiyor bile olsalar kurum konumlu çalışabilecekleri bir iş ile
karşılaştıklarında bu işi kabul ettikleri görülmektedir. Diğer taraftan katılımcılar daha
pozitif düşünüp, yazılım şirketlerinin genel durumlarını ortaya koyup, kurum konumlu
çalışmanın artı yönleri olduklarını belirttiler. Şirketlerin tamamına yakınının kamu ku-
rumları ile çalıştığını, bunun kendileri için olumlu olduğunu ifade ettiler.
Analiz sonuçlarında, yazılım geliştiricilerin üretkenlikleri konusunda birçok farklı
fikrinin olduğu görülmekte. Görüşme yapılan kişiler yoğun bir şekilde işlerin kendile-
rine verildiğini, verilen işler için kısa süreler tahsis edildiğini, bu nedenle sadece işi
bitirmeye odaklandıklarını, yeni bir görüş veya fikir üretmekten uzak olduklarını be-
lirtti. Özellikle proje yöneticileri kamu kurumlarında süreçlerin yavaş ilerlediğini ve
gerek duydukları yetki ve izinlerin sağlanması için çok çaba sarf ettiklerini ve projeleri
konusunda üretkenlikten uzaklaştıklarını dile getirdi.
Diğer taraftan proje kalitesi için yapılan analizlerde üretkenlikle aynı sonucun ilk
sıralarda çıktığını görebilmek mümkündür. Görüşülen kişiler kaliteli projelerin çıkması
için üzerinde iyi düşünülmesi, işlerin iyi planlanması ve organize edilmesi gerektiğini
söylemesine karşın kurumlarda bunları yapmaya yetecek vakitlerinin olmadığını, kısa
sürede çok iş yapılması beklenildiğini ilettiler. Bunun, projeyi geliştiren ekibin kaliteyi
bir kenara bırakarak işin bitirilmesine odaklanmasına yol açtığı görülmektedir. Ayrıca
kurum konumlu çalışan personelin yapılan projelerin kalite seviyesini kontrol etmediği,
sadece verilen işlerin bitmesinin yeterli olduğunu düşündüğü diğer görülen bir sonuç-
tur. Bu duruma kamu kurumlarında sürekli değişen süreçlerin etkisinin olduğu ve hızlı
bir şekilde değişen süreçlere adapte olma endişesi sebebiyle meydana geldiği düşünül-
mektedir.
Görüşmecilerin motivasyonlarının ise genel anlamda düşük olduğu görülmüştür.
Bunun için farklı nedenler sunmuşlar fakat yoğun iş temposu ve acil iş yapılma beklen-
tilerinin kişilerin motivasyonlarında önemli derecede düşüşlere neden olduğu ortaya
çıkmaktadır. Yazılım geliştiricilerin kurum konumunda yaptığı çalışmalar başarısız ol-
duklarına ve sadece iş yetiştirdiklerini düşünmelerine sebep olmaktadır. Bu olgu, lite-
ratürde karşılaşılmış olan sonuçlar ile tutarlılık göstermektedir [4,5,15]. Alışık olunan
şirket içi ilişkilerin kurum konumunda farklı olması ve içerisine katı bir hiyerarşik dü-
zen ve bürokrasinin girmesi de sektör çalışanlarının rahat, esnek ve motivasyonu yük-
sek çalışmalarını engelleyen farklı bir etken olarak ortaya çıkmıştır.
Sektör çalışanlarının neredeyse tamamı şirket konumlu çalışmak istediğini belirtmiş,
sebeplerinin büyük çoğunluğu ise mesleki yeteneklerinin artma-azalma durumları ola-
rak belirlenmiştir. Birçok kişi kurum konumlu çalışmaya devam etmesi halinde kendini
geliştiremeyeceğini, kurumdaki işlerin standartlaşma durumunun daha fazla olduğunu,
çalıştıkları projelere yeni algoritmalar eklediklerini ya da var olanları değiştirdiklerini,
fakat yeni ve farklı teknolojiler ekleyemediklerini dile getirdi. Şirket konumunda çalış-
tıkları zaman ise sürekli farklı ve yeni teknolojiler ile çalışabileceklerini, test ederek
uygulayabileceklerini ifade ettiler. Şirket konumunda bunları yapabilirken kurumda ya-
pamamalarının nedeni ise kurumdaki projelerin canlı bir ortamda çalıştığı ve onlarca
kullanıcı tarafından kullanıldığı için yeni teknolojiler denemeye kimsenin müsaade
edememesinin olduğu görülmüştür. Görüşme yapılan kişilerden birçoğu da çalışacak-
ları projelerin yeni başlayan bir proje olması ve içeriğinin iyi olması durumda kurum
konumlu fakat şirkete bağlı olarak çalışabileceğini belirtti. Hiyerarşik düzen ve bürok-
rasi bu konuda da devreye girerek kişilerin kurum konumunda çalışmaktan uzak dur-
masına neden olan diğer bir etkendir. Birçoğu bunun kendisini olumsuz etkilediğini,
daha samimi ve olumlu yaklaşan kişiler ile rahat bir ortamda çalışmak istediğini ifade
etmiştir.
Katılımcılar proje planlama, yapılması gereken işler için süreleri atama ve proje yö-
netimi konusunda kurum konumunda büyük sorunlar yaşadıklarını dile getirmişlerdir.
Bunun en büyük etkeninin kurum yöneticileri ve personellerinin var olan proje yönetim
kavramlarını farklı algılamaları ve istedikleri her işin anında yapılması gerektiğini dü-
şünmeleri olarak ön plana çıkmaktadır. Katılımcılar, kurum içerisinde personel ve yö-
neticilerin belirli veya belirsiz aralıklar ile değiştiğini ve yeni gelenlerin yeni ve farklı
isteklerinin olduğunu, süreçlerin yeniden planlanmasına gerek duyulduğunu ifade et-
miştir. Ayrıca kurum personellerinin teknik bilgi yetersizliğinin ön plana çıktığı görül-
mektedir. Görüşmecilerden alınan verilerin analizinin sonucunda, geliştirdikleri proje-
lerdeki teknolojileri, donanımları, yazılım dillerini kurum personellerine açıklamaları,
eğitim vermeleri hatta birebir şekilde öğretme konusunda zorlandıkları ortaya çıkmıştır.
Son olarak, iki farklı hiyerarşide çalışmalarının etkileri veri analizi ile belirlendi-
ğinde işlerin tek bir elden gelmesinin kişilere pozitif yönde etkisinin olduğu görülmüş-
tür. Şirket konumundan alışılagelmiş yapının dışında olmak kişiler için yeterince zor
gelebiliyorken, kurum personellerinin kendi aralarında çekişmeleri işleri çıkmaza so-
kabildiğini ve geliştirilen proje yapısının, planının vb. durumların bir anda değişebildiği
görülmektedir. İki farklı hiyerarşinin kötü etkileri şirket yöneticileri ve kurum yöneti-
cileri arasında kalma durumlarının yaşanması olarak da gözlemlenebilir. Birçok sektör
çalışanı kendi proje yöneticisinin istediği işleri yapması gerekirken kurum personelle-
rinin de kendilerine iş verebildiğini ifade etmiştir.
Sonuç olarak katılımcıların daha samimi, kalifiye, olumlu yaklaşan kişiler ile çalış-
mak istediği; rahat, hiyerarşik düzen ve bürokrasiden izole edilmiş ortamlarda yeni,
farklı teknolojilerle kalite standartlarına uygun projeler geliştirmek istediği görülmek-
tedir.
Ampirik, nicel ve keşifsel bir çalışma olarak bu çalışma ile ilgili bir kısım geçerlilik
tehdidi söz konusudur. Yapısal tehdit olarak, çalışmaya katılmış olan yazılım geliştiri-
cilerin çalışmanın odak noktasını oluşturan müşteri konumlu çalışmanın özelliklerini
doğru algılaması ve aktarması olarak görülebilir. Bunu en aza indirgemek için söz ko-
nusu iş modelinde uzun süreler çalışmış olan bireyler ile görüşmeler yapılmış, toplan-
mış olan cevaplar analiz edildikten sonra cevaplar katılımcılara tekrar gösterilip onay-
latılmıştır. İç geçerlilik tehditlerine önlem olarak ancak katılımcılar tarafından onaylan-
mış olan cevaplarda içerik analizleri yapılmış, anahtar içerikler bu şekilde elde edilmiş-
tir. Bu çalışma Ankara’da bulunan kamu kurumları ile sınırlı tutulmuştur, dolayısı ile
genellenmesi mümkün değildir. Fakat keşifsel bir çalışma olarak, elde edilmiş olan bul-
guların amacı genelleme yapmaktan öte, genellenebililir gelecek çalışmalara yol gös-
termesidir.
Bu keşifsel çalışmadan elde edilmiş olan bulguların kullanımı ile kamu kurumla-
rında müşteri konumlu çalışan yazılım geliştiricilerin, yazılım takımlarının ve yazılım
projelerinin farklı boyutlarda, anket gibi yapısal araçlar geliştirerek değerlendirilmesi
gelecek çalışmalar olarak planlanmaktadır.
Kaynakça
1. Boehm, B. W., ve Papaccio, P. N. (1988). Understanding and controlling software costs.
IEEE transactions on software engineering, 14(10), 1462-1477.
2. Cockburn, A., ve Highsmith, J. (2001). Agile software development, the people factor. Com-
puter, 34(11), 131-133.
3. de Barros Sampaio, vd.. (2010, August). A review of productivity factors and strategies on
software development. In Software Engineering Advances (ICSEA), 2010 Fifth International
Conference on (ss. 196-204). IEEE.
4. Ilies, R., ve Judge, T. A. (2002). Understanding the dynamic relationships among personality,
mood, and job satisfaction: A field experience sampling study. Organizational behavior and
human decision processes, 89(2), 1119-1139.
5. Graziotin, D., Wang, X., ve Abrahamsson, P. (2014). Happy software developers solve prob-
lems better: psychological measurements in empirical software engineering. PeerJ, 2, e289.
6. Mohagheghi, P., ve Jørgensen, M. (2017). What Contributes to the Success of IT Projects?
An Empirical Study of IT Projects in the Norwegian Public Sector. Journal of Software,
12(9), 751-759.
7. Lim, J. H., Richardson, V. J., ve Zmud, R. W. (2007). Value implications of IT outsourcing
contextual characteristics. Yayımlanmamış makale.
8. Bluhm, D.J., Harman, ve Lee. (2011). Qualitative Research In Management: A Decade Of
Progress. Journal Of Management Studies,, 48.
9. Robson, C. (2002). Real World Research. Oxford: Blackwell.
10. Li, P. L., Ko, A. J., ve Begel, A. (2017). Cross-disciplinary perspectives on collaborations
with software engineers. In Cooperative and Human Aspects of Software Engineering
(CHASE), 2017 IEEE/ACM 10th International Workshop on (ss. 2-8). IEEE.
11. Runeson, P., & Höst, M. (2008). Guidelines For Conducting And Reporting Case Study Re-
search In Software Engineering. Lund: Springerlink.
12. Akyuz, Ü. (2015). Milli Eğitim Bakanlığı’nca Tamamlanmış Avrupa Birliği Eğitim Proje-
leri’nin Yönetici Ve Uzman Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Ted Eğitim ve Bilim, 199
- 201.
13. Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:
Seçkin Yayıncılık.
14. Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
15. Lin, Y., Mckeachie, W., ve Kim, Y. (2003). College Student Intrinsic and/or Extrinsic Moti-
vation and Learning. Learning and Individual Differences. 251-258.