=Paper=
{{Paper
|id=Vol-2201/UYMS_SIYM_2018_paper_5
|storemode=property
|title=Simulacrum: Savas Kosullarinda Acil Tibbi Mudahale ve Ilk Yardim Simulasyonu(Simulacrum: Simulation Virtual Reality for Emergency Medical Intervention in Battle Field Conditions)
|pdfUrl=https://ceur-ws.org/Vol-2201/UYMS_SIYM_2018_paper_5.pdf
|volume=Vol-2201
|authors=Ulas Gulec,Mert Ali Gozcu,Sedanur Dogan,Nesil Mesurhan,Murat Yilmaz,Veysi Isler,Mustafa Dinc
}}
==Simulacrum: Savas Kosullarinda Acil Tibbi Mudahale ve Ilk Yardim Simulasyonu(Simulacrum: Simulation Virtual Reality for Emergency Medical Intervention in Battle Field Conditions)==
<pdf width="1500px">https://ceur-ws.org/Vol-2201/UYMS_SIYM_2018_paper_5.pdf</pdf>
<pre>
     Simulacrum: Sava³ Ko³ullarnda Acil Tbbi

            Müdahale ve lk Yardm Simülasyonu


                 1,4                      1,2                  1                  1
 Ula³ Güleç            , Mert Ali Gözcü         , Sedanur Do§an , Nesil Me³urhan , Murat
                                 1             3,4                5
                           Ylmaz , Veysi ³ler    ve Mustafa Dinç

     1
      Çankaya Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisli§i Bölümü, Ankara, Türkiye
                        {ulasgulec,myilmaz}@cankaya.edu.tr
                      {sedanurdgn,nesilmesurhan}@gmail.com
   2
     Ideasis Bili³im Teknolojileri Dan³manlk ve Mühendislik, Ankara, Türkiye
                               MertG@ideasis.com.tr
3
  Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisli§i Bölümü, Gaziantep, Türkiye
                               veysi.isler@hku.edu.tr
4
  Orta Do§u Teknik Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisli§i Bölümü, Ankara, Türkiye
                 5
                   MilSOFT Yazlm Teknolojileri, Ankara, Türkiye
                               mdinc1972@gmail.com


         Özet.    Sanal gerçeklik teknolojisi, hem donanm hem de yazlm bak-
         mndan sa§lam³ oldu§u özellikler sayesinde, günümüzün e§itim alannda
         kullanlan en etkin araçlarndan biri haline gelmi³tir. Literatürde askeri,
         endüstriyel, e§itim, sa§lk ve e§lence gibi birçok farkl konuda bu tek-
         nolojinin sa§lam³ oldu§u avantajlar kullanlarak geli³tirilen çe³itli çal³-
         malar bulunmaktadr. Bu çal³mada ise, askeri personeli sava³ ortamnda
         acil müdahale teknikleri konusunda e§iten sanal gerçeklik tabanl bir sis-
         tem olu³turmay amaçlamaktadr. Türk Silahl Kuvvetleri'nin belirtti§i
         gereksinimler do§rultusunda geli³tirilen bu projenin gerçekçili§ini artt-
         rabilmek için HTC Vive kullanlm³tr. Bu kask kullanarak kendilerini
         sava³ ortamnda hisseden katlmclar, sava³ ko³ullarnda en çok kar³la-
         ³lan yaralanma ³ekilleri olan; kur³unla yaralanma, uzuv kopmas ve kol
         krlmas ile ilgili ilk yardm tekniklerini ö§renme frsat bulmu³lardr.
         Geli³tirilen bu ortam, hem ilk yardm teknikleri hem de askeri alandaki
         uzman ki³iler tarafndan test edilmi³ olup, bu ki³ilerin ortam ile ilgili
         görü³leri alnm³tr. Bu görü³melerden elde edilen bulgulara göre, tasar-
         lanan sava³ ortam gerçek hayat risklerini içermeyip katlmclara sürekli
         e§itim frsat sunmasndan dolay bu ortamn bu alanda görev yapacak
         ki³ilerin bilgi seviyelerini ve yeteneklerini arttrmada kullanlabilecek fay-
         dal bir e§itim arac olabilece§i görülmü³tür.


   Anahtar Kelimeler: Sanal gerçeklik, E§itim simülasyonu, lk yardm tek-
nikleri, 3B modelleme
      Simulacrum: Simulation Virtual Reality for

    Emergency Medical Intervention in Battle Field

                                    Conditions


         Abstract.     In recent years, virtual reality technology has become one
         of the most eective tools used in the eld of education due to its both
         hardware and software features. There are several studies in the litera-
         ture that have been developed using the benets of this technology in
         many dierent areas such as military, industrial, education, health and
         entertainment. This research aims to create a virtual reality based sys-
         tem that trains military personnel on emergency response techniques in
         the battle environment. In this project developed with respect to the
         requirements of the Turkish Armed Forces, HTC Vive, one of the most
         successful virtual helmets, has been used in order to increase the realism
         of this virtual environment where individuals learn rst aid techniques
         or reinforce their knowledge. Participants who felt themselves in a war
         environment using this helmet had the opportunity to learn rst aid tech-
         niques related to bullet injuries, limb ruptures and arm breaks, which are
         the most common forms of injury in war conditions. This developed envi-
         ronment has been tested by both rst aid technicians and experts in the
         military eld to take their opinions about the environment. According
         to the results obtained from these interviews, it was seen that the de-
         signed battle environment does not contain real life risks and it provides
         a continuous re-opportunity to the participants so that this environment
         can be a useful educational tool for increasing the knowledge levels and
         abilities of those who will work in this area.


Keywords: Virtual reality, Training simulation, Medical intervention, 3D mod-
elling


1    Giri³


Sava³ ko³ullarnda olu³an yaralanmalarda dakikalar içinde yaplacak do§ru tbbi
müdahale hayat kurtarc olurken, etkin müdahalenin gecikmesi ölümle sonuçla-
nabilmektedir. Bu müdahalenin ki³inin kendisi ya da en yaknndaki silah arka-
da³ tarafndan ba³latlmas, timlerde görevli sa§lk personeli tarafndan sürdü-
rülerek yaralnn kesin tedaviyi alaca§ merkeze nakline kadar devam ettirilmesi
esastr. Bu sürecin etkin bir ³ekilde yürütülebilmesi için, tüm askerlerin temel ilk
yardm becerilerine sahip olmalar, sa§lk personellerinin de uygulayaca§ tbbi
müdahaleler hakknda e§itimli olmalar gerekmektedir. Mevcut ko³ullarda bu
e§itim erler için acemi birliklerinde, sa§lk personeli er/erba³ için Sahra Shhiye
Okul Komutanl§'nda, paramedik astsubaylar için ise Sa§lk Meslek Yüksek
Okulu'nda yürütülmektedir. E§itim verilen ki³i saysnn e§itim olanaklarnn
çok üstünde olmas, bu e§itimlerin sk aralklarla tekrarlanamamas, personelin
optimal bilgi ve beceri kazanmasnn önündeki önemli engellerdir.
    Modern e§itim sistemlerinde, Bilgisayar Oyunu Temelli Sanal Simülasyon Sis-
temleri giderek yaygnla³maktadr. Bu sistemler, e³ zamanl bir e§itim deneyimi
sa§larken ayn anda birden fazla kullancy standart bir ³ekilde e§itmek için
kullanlr [16]. Bu avantaja ek olarak, sanal ortamda olu³turulan e§itici simü-
lasyonlar, geleneksel yöntemlere kyasla e§itim masrafn da dü³ürmektedir [16].
Sanal gerçeklik teknolojisinin e§itim alanndaki bu faydalarndan dolay yap-
lan bu çal³ma, sanal olarak olu³turulmu³ sava³ ortamnda, askeri personeli ilk
yardm teknikleri konusunda e§itmeyi amaçlamaktadr.
    Bildirinin geri kalan ksm ³u ³ekilde olu³turulmu³tur: Bir sonraki bölümde,
çal³mann alt yapsn olu³turmak için literatürdeki benzer çal³malar detayl
bir ³ekilde anlatlm³tr. Üçüncü bölümde, sistemin tasarm açklanarak uzman
ki³ilerin sistem ile ilgili dü³ünceleri payla³lm³tr. Son bölümde ise, çal³madan
elde edilen sonuçlar tart³larak makale sonlandrlacaktr.


2    Literatür De§erlendirmesi


Sanal Gerçeklik; ki³ilerin belirli bir konu üzerinde gerçekte ya³ayamayacaklar ya
da tecrübe edemeyecekleri aktiviteleri, gerçek dünyada oldu§u gibi hissetmesini
sa§layarak bu olaylar ile ilgili bilgi ve tecrübe seviyelerini arttrmay hedeemek-
tedir [3]. Bu teknoloji, sa§lam³ oldu§u gerçekçi sanal ortamlar sayesinde geli³-
mi³ bir nsan-Bilgisayar etkile³imi teknolojisi olarak da gösterilebilir [27]. Sanal
Gerçekli§in sa§lam³ oldu§u özellikler, ki³ilerin duyma, dokunma ve görme gibi
birçok duyusunu etkiledi§inden ki³iler bu ortamlara daha çabuk adapte olmak-
tadr [13]. Bu duyulara ek olarak, sanal ortamlar 3 boyutlu olarak tasarlanabil-
di§i için ki³iler bu ortamlarda yürüyerek etrafnda bulunan nesnelerle etkile³ime
geçme ³ansna da sahiptir [18].
    Sanal Gerçeklik teknolojisi, yukarda belirtilen özelliklerinden dolay; askeri [1],
sa§lk [26], e§itim [14] ve spor [7] gibi birçok farkl alanda ki³ilerin e§itiminde
kullanlmaktadr. Bu alanlara ek olarak, biyomedikal mühendisli§i ve bilgi tekno-
lojileri gibi günümüzün yeni ve popüler meslek dallar arasnda gösterilebilecek
alanlarda da sanal gerçeklik teknolojisinin ki³ilerin e§itiminde kullanld§ tes-
pit edilmi³tir [11]. Bu durumun olu³masnn en büyük nedeni ise, ki³ilere sanal
ortam aracl§yla verilen e§itimin en az gerçek hayattaki e§itim kadar ba³arl
olmasdr [5].
    Bu çal³mann amac; tasarlanacak olan sanal ortam ile sava³ ko³ullarnda
ki³ilere ilk yardm e§itimi vermek oldu§undan, literatürde sa§lk ve askeri alan-
larda yaplm³ olan çal³malar incelemek, çal³mann alt yapsn olu³turmak için
önemlidir. lk olarak sa§lk sektörü incelendi§inde, insan ya³am için en önemli
sektör olmasndan dolay, sa§lk alannda çal³acak olan ki³ilerin e§itimlerinin
detayl bir ³ekilde yaplmas gerekmektedir. Bu alanda çal³acak olan ki³iler,
bilgi ve tecrübe seviyelerini arttrmak amacyla gerçek vakalar üzerinde çal³ma-
dan önce kadavralar veya hayvanlar üzerinde çal³p, bu çal³malarda ba³arl
olduktan sonra insanlar üzerinde çal³abilmektedirler. Ancak bu durum çok ma-
liyetli olup yeteri kadar denek bulunamamasndan dolay, verilen e§itimi de k-
stlamaktadr. Paiva ve di§erleri [16], bu tip problemleri çözmek amacyla sa§lk
alannda çal³acak olan ki³ilere sa§lanacak olan sanal bir ortam sayesinde, ki³i-
lerin hem bu ortamda çok fazla tekrar etme frsat bulacaklar için kendilerini
geleneksel yöntemlere göre daha fazla geli³tiriceklerini hem de e§itimlerde daha
az kadavra kullanlaca§ için maliyetin azaltlabilece§ini savunmaktadrlar. Bu
dü³ünceyi destekler nitelikte, Piedra ve di§erleri [17], cerrahlar için el-göz koor-
dinasyonunun çok önemli oldu§unu ve cerrahlarn bu yeteneklerini geli³tirmek
için sürekli tekrar yapmalar gerekti§ini belirtmektedir. Bu sebeple, cerrahlarn
bu yeteneklerini geli³tirmek amacyla tasarlanan simülasyonlar, katlmclarn
ö§renme süresini azaltmas ve ki³ilere sürekli tekrar ³ans sa§lamasndan dolay
bu alanda çal³acak olan ki³iler için çok de§erlidir [24].

   Çal³mamzn di§er hede olan askeri alanda geli³tirilmi³ sanal ortamlar in-
celendi§inde, literatürde uçu³, sava³ ve askeri araçlarn bakm/onarm ile ilgili
çe³itli çal³malar bulunmaktadr. Bu tip çal³malara Satava ve di§erlerinin [19]
yapm³ oldu§u çal³ma örnek olarak gösterilebilir. Bu çal³mada, sava³ pilotla-
rnn yeteneklerini arttrmak amacyla bir simülasyon sistemi geli³tirilmi³ olup,
geli³tirilen bu sanal ortam sava³ pilotlar ile test edilmi³tir. Yaplan testler so-
nucu elde edilen bulgulara göre; geli³tirilen sanal ortam ki³iler için ölüm riski
yaratmad§ndan, ki³iler kendilerini rahat hissederek yeteneklerini daha hzl bir
³ekilde geli³tirmi³tir. Bu alanda geli³tirilmi³ di§er bir çal³mada ise, askerlerin
karar verme yeteneklerini geli³tirmek amacyla sanal bir sava³ ortam tasarlan-
m³tr [20]. Yaplan bu çal³ma askeri personel ile test edilmi³ olup, test sonuç-
larna göre ki³ilerin sava³ srasnda hissettikleri kayg seviyelerinde bir azalma
oldu§u görülmü³tür.

   Sanal ortamlar ki³ilerin yeteneklerini ve tecrübe seviyelerini arttrmada önemli
bir e§itim arac oldu§u halde, tasarlanan her ortam ayn ba³ary yakalayama-
maktadr. Bu tip ortamlarn ba³ary yakalayabilmesi için, tasarlanan ortamn
gerçek hayat ortamna benzer olmas gerekmektedir [4]. Bu nedenle bu ortamlar
tasarlanrken, ki³ilerin ö§renme seviyelerini arttrmak için ki³ileri, gerçek hayat
ortamndan kopararak tamamen sanal ortamda olduklarn hissettirmek hedef-
lenmelidir. Sa§lk sektörü için geli³tirilecek ortamlarda bu gerçekçili§i sa§lamak
amacyla sanal karakterlerin tasarm yaplrken gerçek hayatta kullanlan eldi-
ven veya ameliyat elbisesi gibi materyallerin kullanlmas önemlidir [23]. Sanal
ortamn gerçekçi olmasnda, ortamn görselli§i yansra ortamn ki³ilerin di§er
duyularna da hitap etmesi gerekmektedir. Bu sebepten dolay ortamn görsel-
li§ine ek olarak, ameliyet esnasnda katlmclarn hastann vücuduna dokunma
hissini de ya³amas tasarlanan ortamn ba³arsn daha üst seviyeye çkarmakta-
dr [15]. Sava³ ortamlarnda ise bu durum, ortamda kullanlan patlama ve ate³
etme efektlerinin görselli§i ve seslerinin gerçekçi olmasyla sa§lanmaktadr [22].

   Bu çal³mann amac ki³ilere sava³ ortamnda ilk yardm tekniklerini ö§ret-
mek oldu§u için, literatürde bu amaç do§rultusunda geli³tirilmi³ çal³malar in-
celenmi³tir. Bu incelemenin sonucunda bu çal³maya benzer olarak Dianty ve
di§erlerinin gerçekle³tirmi³ oldu§u çal³ma bulunmu³tur [6]. Bu çal³mada, ka-
zazedenin profesyonel bir tbbi tedaviye yeti³tirilebilmesi için do§ru bir ³ekilde
uygulanan ilk yardmn çok önemli ve kritik bir rol oynad§ vurgulanm³tr. lk
yardm bu kadar önemli oldu§undan bu çal³ma kapsamnda, Kzlhaç için bir
simülasyon oyunu geli³tirilmi³tir. 2 boyutlu olarak tasarlanan bu oyun; burun
kanamas, kol krlmas ya da zehirlenme gibi farkl olay senaryolar içermektedir.
Katlmclardan beklenen, bu senaryolar için do§ru ilk yardm tekni§ini do§ru
bir srada uygulamasdr.
      Özet olarak, sanal gerçeklik teknolojisi birçok farkl alanda ki³ilerin e§iti-
minde kullanlan önemli bir araçtr. Gerçek hayat ortamna benzer olarak geli³ti-
rilen sanal ortamlar sayesinde, ki³iler gerçek hayatta kar³la³abilecekleri riskleri
ya³amakszn bilgi ve tecrübe seviyelerini arttrma ³ansna sahiptirler. Birçok
farkl alanda görev yapan ki³iler kendilerini geli³tirmek amacyla sanal ortam-
larn sunmu³ oldu§u özellikleri kullansa da askeri ve sa§lk sektöründe çal³an
ki³ilerin kendilerini daha az maliyetli ve ölüm riski olmayan bir ortamda geli³-
tirmeleri daha önemlidir. Literatürde bu çal³maya benzer çal³malar olmasna
ra§men yazarlarn bilgisine göre 3 boyutlu olarak geli³tirilmi³ bir sava³ ortamnda
ki³ilere ilk yardm tekniklerini ö§retmeyi hedeeyen bir çal³ma bulunmamakta-
dr. Bu nedenle, bu çal³mada, katlmclarn sava³ srasnda en çok kar³la³lan
ilk yardm olaylar hakkndaki bilgi ve yeteneklerini geli³tirmek amacyla sava³
ortamnda ilk yardm tekniklerini uygulayabilecekleri 3 boyutlu sanal bir or-
tam tasarlanm³tr. Bir sonraki bölümde, tasarlanan bu ortamn fonksiyonlar
ve özellikleri detayl bir ³ekilde anlatlacaktr.


3      Yöntem


3.1     Kullanlan Araçlar


Bu çal³mada askeri personelin sava³ ortamnda en çok kar³la³t§ yaralanma
vakalarnn tedavisinde uygulanan ilk yardm teknikleri hakkndaki teorik bilgi
seviyelerini ve pratik yeteneklerini gerçek sava³ ortamna benzer bir ortamda
arttrabilmek amacyla, Unity 3D ve Blender 3D programlar kullanlarak C#
programlama dili ile 3 boyutlu sanal bir ortam tasarlanm³tr. Ayrca sanal or-
tamn katlmclarda daha gerçekçi duygular olu³turmas için, çal³mada HTC
Vive sanal gerçeklik kask ve kontrolleri kullanlm³tr.
      Bu teknolojilerden ilki olan Unity, 3D birçok oyun ve simülasyon geli³tiricisi
tarafndan yaygn bir ³ekilde kullanlan popüler bir oyun motorudur [8]. Bu oyun
motoru, C# ve JavaScript gibi birçok farkl programlama dilini desteklemekte
olup, yazlm geli³tiricilere Windows, Mac OS X, Linux, Android ve IOS gibi
neredeyse bütün i³letim sistemlerinde sorunsuz bir ³ekilde çal³abilecek ürünler
geli³tirme frsat sunar [25]. Unity 3D'nin bu özelliklerinden dolay proje kapsa-
mnda geli³tirilen sanal ortamn sahnelerini olu³turmak ve simülasyondaki tüm
olaylar görselle³tirmek amacyla, bu çal³mada Unity 3D kullanlm³tr.
      Di§er bir araç olan Blender 3D; modelleme, animasyon, hareket izleme ve
olu³turma gibi i³lemleri tamamen destekleyen açk kaynakl ve ücretsiz bir 3D
modelleme ortamdr [2]. Geli³tirilen sanal ortamn gerçekçili§ini arttrmak ama-
cyla ortamn içerisindeki karakterlerin tasarm, Blender 3D'nin kullanc arayü-
zünün kolay olmasndan ve kar³la³lan hatalar ile ilgili çok miktarda kayna§n
bulunmasndan dolay Blender 3D ile yaplm³tr.
       C# programlama dili, hzl uygulama geli³tirme açsndan yazlmclara kolay
bir ³ekilde nesneye yönelik programlama modeli sunan popüler bir programlama
dili olarak tanmlanmaktadr [10]. Bu çal³mann implementasyonu; hem proje
geli³tirme ekibinin C# programlama diline hakim olmas, hem Unity 3D tara-
fndan desteklenen bir programlama dili olmas, hem de hzl bir ³ekilde ürün
geli³tirmeye elveri³li yaps olmasndan dolay C# programlama dili ile tamam-
lanm³tr.
       Son olarak sanal gerçeklik kasklar, ki³ileri gerçek hayattan koparp sanal or-
tama dahil etti§i için, sanal gerçeklik teknolojisinde en çok kullanlan donanm
ürünüdür [21]. Bu kasklar sanal gerçeklik teknolojisinde çok popüler oldu§u için,
sektörde bu kasklarn üretimini sa§layan birçok rma bulunmaktadr. Bu rma-
larn üretti§i kasklara; Oculus Rift, Samsung Gear VR, Sony Morpheus, HTC
Vive ve Google Cardboard örnek olarak gösterilebilir. Literatürde bulunan baz
çal³malar Oculus Rift'in az maliyetli ve oyun motorlaryla uyumlu bir ³ekilde
çal³masndan dolay, sanal gerçeklik simülasyonlarnda en çok kullanlan sanal
kask oldu§unu belirtmektedir [12]. Ancak, HTC Vive'n maliyeti Oculus Rift'e
göre biraz daha fazla olmasna ra§men; hem kask kullanan ki³ilere daha fazla
hareket imkan sa§lad§ için [9], hem ki³ilerin gerçek dünyadaki pozisyonlarnn
daha net bir ³ekilde takip edilebildi§i [8] için, hem de el kontrolleri sayesinde
ki³ilere daha gerçekçi dokunma duygusu deneyimlettirdi§i için bu projede sanal
kask olarak HTC Vive tercih edilmi³tir.


3.2      Sistem Tasarm


 Simulacrum " sava³ ko³ullarnda ilk yardm ve tbbi müdahale tekniklerini as-
keri personele e§itme amac ta³yan bir sanal gerçeklik simülasyon projesidir.
Bu projede biri  E§itim Modu " di§eri ise  Sava³ Modu " olmak üzere toplam iki
farkl kategori bulunmaktadr. lk kategori olan  E§itim Modu "'nda ki³ilerden,
Türk Kzlay ve Gazi Üniversitesi Acil Tp Anabilim Dal ile i³birli§i içerisinde
hazrlanan videolar seyrederek kendilerini temel ilk yardm tekniklerinin teorik
bilgisi hakknda geli³tirmeleri beklenmektedir. Ardndan bu modda, videolar
seyreden kullanclara bilgi seviyelerini test edebilmeleri açsndan her video son-
rasnda be³er sorudan olu³an mini quizler yaplmaktadr. Böylece ki³iler, bu mod
sayesinde temel ilk yardm teknikleri hakkndaki teorik bilgi seviyelerini arttrma
³ans bulurlar.
       Çal³mann esas amac olan  Sava³ Modu "'nda ise, katlmclar her biri farkl
sava³ senaryosu içeren farkl içeriklerde temel ilk yardm teknikleri ile ilgili hem
teorik bilgilerini hem de pratik yeteneklerini sava³ ortamna benzer bir ortamda
test etme ³ansna sahiptirler. Bu çal³ma kapsamnda konunun uzmanlarnn
görü³leri alnarak, sava³ ko³ullarnda en çok kar³la³lan olaylar olan kur³unla
yaralanma, uzuv kopmas ve kol krlmas olaylarnn senaryolar simüle edilmi³-
tir.
   Sistemde, biri  Katlmc " di§eri ise  Sistem Yöneticisi " olmak üzere toplam
iki farkl kullanc tipi bulunmaktadr.  Sistem Yöneticisi " rolüne sahip olan
kullanclar, sisteme e§itim videosu, soru ve senaryo ekleme, düzenleme ve silme
hakkna sahiptir.  Katlmc " rolündeki kullanclar ise,  E§itim Modu "'ndaki
video seyretme, soru cevaplama ve geri bildirim alma fonksiyonlarna ek ola-
rak  Sava³ Modu "'nda hareket etme, görev panelini görme, ilk yardm çantasn
görüntüleme, nesneyi tutma ve nesneyi brakma gibi birçok fonksiyona sahiptir.
   Kullanclar üzerinde test edilen  Sava³ Modu "'nda katlmc, teröristler ta-
rafndan ele geçirilmi³ köyü teröristlerden temizlemek amacyla görevlendirilmi³
10 ki³ilik ekibin shhyecisi olarak göreve ba³lamaktadr. Katlmc, senaryonun
ba³nda operasyona ba³lamak için emir bekleyen timin içerisinde bulunmaktadr.
   Giri³ sahnesi için tasarlanan operasyonun gerçekçili§ini arttrabilmek adna
sahneye jet ve tank görselleri eklenmi³ olup ayn zamanda jet sesi, tank sesi, si-
lah sesleri ve telsiz konu³malar da sahneye entegre edilmi³tir. lk sahne sonunda
emri alan timdeki askerler (katlmcnn karakteri hariç) köye hareket ederler.
ekil 1'de, sol alt kö³ede simülasyonu test eden ki³inin gerçek hayat görüntüsü,
esas görüntüde ise katlmcnn sanal ortamdaki bak³ açs gösterilmitir. Kat-
lmc, timini takip etmek amacyla ortamda hareket etmek için HTC Vive'n
kontrollerini kullanr.


                    ekil 1. Simülasyon çerisinde Hareket Etme


   Senaryo, teröristlerle çat³arak köyün iç ksmlarna ilerlemeye çal³an timin,
taktiksel olarak köye yatay olarak yaylmyla devam etmektedir. Bu yaylm es-
nasnda, tim içerisinde yer alan askerlerden biri sistem yöneticisi tarafndan belir-
lenen senaryo gere§i sava³ ko³ullarnda en çok kar³la³lan kur³unla yaralanma,
uzuv kopmas ve kol krlmas yaralanma tiplerinden biriyle yaralanmaktadr.
Sistemi kullanan katmlmcya yaralanan askerin yerini belirtmek amacyla ekil
2'de gösterildi§i gibi askerin çevresine ye³il silindirik bir alan çizilmektedir.
      ekil 2. Yaralanan Askerin Yerini Belirleme Amacyla Çizilen Ye³il Alan


   Katlmc ye³il alan gördükten sonra, yaral askerin yanna gitmesi ve teda-
visini yapabilmesi için gerekli olan süre ba³lar. Tedavi amacyla ye³il bölgeye
giden katlmc, alana girip yaral askerin yanna gittikten sonra do§ru olan ilk
yardm tekni§ini seçeneklerin arasndan seçer. Do§ru teknik seçildikten sonra,
ortama katlmcnn o teknikle ilgili yapmas gereken admlar listeyen bir panel
eklenir.


                       ekil 3. lk Yardm Malzeme Listesi


   Bu panel sayesinde katlmc, seçilen ilk yardm tekni§i ile ilgili yaplmas
gereken admlar srasyla görerek o teknik hakknda bilgi sahibi olur. Yaplmas
gereken admlar gören katlmc, i³lemi yapmak üzere yeniden yaral askerin
oldu§u tarafa do§ru yönelir. Katlmc, askerin yanna geldikten sonra, panelde
belirtilen ilk yardm tekni§inin admlarn yapabilmesi için katlmcya ilk yardm
malzemelerine ekil 3'te gösterildi§i gibi eri³im hakk tannr.
      Malzemelere eri³im hakkna sahip olan katlmc, ilk yardm tekni§inin adm-
larnda yazan görevlerin gereksinimlerine göre ilk yardm malzemeleri listesinden
ilgili malzemeyi seçer. lk yardm malzemesi seçildikten sonra, seçilen malzeme ile
yaral askerin üzerinde etkile³ime girebilmek için katlmc, askerin yanna do§ru
ilerler. ekil 4'te kur³un yaralanma tedavisinin ilk adm olan makas kullanarak
kyafet kesme görevi gösterilmi³tir.
      Bu sahnede kullanc makas seçtikten sonra, kullancnn yaral askerin hangi
bölgesini kesmesi gerekti§i askerin kyafetinin üzerinde olu³turulan krmz çizgi-
lerle belirtilmi³tir. Bu yönlendirmeye ek olarak, sahnenin sol üst kö³esinde kat-
lmcya ilgili a³amann hangi seviyesinde oldu§unu gösteren ilerleme seviye bar
eklenmi³tir. Katlmc seçilen malzemeyi krmz çizgilerle belirtilen yere, do§ru
bir ³ekilde uygulad§ sürece bu bar içerisinde bulunan de§er artmaktadr. Ka-
tlmc belirtilen süre içerisinde ilerleme seviye barnda 100 skoruna ula³rsa ilgili
adm için ba³arl saylr ve bir sonraki adma geçer. Yeni admda da yukarda
anlatlan süreç tekrarlanarak katlmcnn seçilen ilk yardm tekni§ini belirtilen
süre içerisinde bitirmesi beklenir.


ekil 4. Kur³un Yaralanma Tedavisinin lk Görevi Olan Makasla Kyafet Kesme Sah-
nesi


3.3     Deneyler ve Analizler


Geli³tirilen bu sistem konunun uzman olan 5 ki³i ile de§erlendirilmi³ olup, uz-
manlarn sistem ile ilgili dü³üncelerini alabilmek için a³a§daki sorular sorulmu³-
tur.
    S1: Geli³tirilen sanal ortam belirtilen temel ilk yardm tekniklerini ö§ret-
    mede kullanlabilecek etkili bir araçtr.
    S2: Geli³tirilen sanal ortam gerçekçi bir sava³ ortam sa§lamaktadr.
    S3: Bu ortam sayesinde katlmclar bütün ilk yardm teknikleri ile ilgili
    kir sahibi olabilirler.
    S4: Kullanlan kask sanal ortam daha gerçekçi klmaktadr.
    S5: E§itim videolar ki³ilerin temel ilk yardm teknikleri üzerine olan teorik
    bilgi seviyesini arttrr.


     Uzmanlar yukardaki sorulara cevap verebilmek için her soruya 1: Kesinlikle
katlmyorum, 2: Katlmyorum, 3: Ne katlyorum ne katlmyorum, 4: Katl-
yorum ve 5: Kesinlikle katlyorum olacak ³ekilde Likert ölçü sistemine uygun
bir notlandrma sisteminde her soruya puan vermi³tir. Uzmanlarn verdi§i notlar
Tablo 1'de gösterilmi³tir.


          Tablo 1. Sistem ile lgili Uzman Ki³ilerin De§erlendirme Sonuçlar


                 S1              S2             S3         S4             S5
1. Uzman         5               4              2          5              4
2. Uzman         5               5              3          5              4
3. Uzman         4               4              1          5              3
4. Uzman         5               5              3          5              3
5. Uzman         5               5              2          5              5


     Uzmanlarn verdi§i cevaplar incelendi§i zaman, tasarlanan sanal ortamn ger-
çekçi bir sava³ ortam yaratt§ ve bu gerçekçilik ile bu proje kapsamnda belirlen-
mi³ olan ilk yardm tekniklerinin de etkin bir ³ekilde ö§retilebilece§i anla³lm³tr.
Bu duruma ek olarak, literatürde de bahsedildi§i gibi sanal gerçeklik kasklarnn
ortamn gerçekçili§ini arttrd§ bulgusu da uzman ki³ilerin vermi³ oldu§u gö-
rü³lerle do§rulanm³tr. Sistemin e§itim modunda gösterilen videolar da uzman
ki³iler tarafndan faydal bulunurken, sistemin eksik yan olarak sistem içerisinde
uygulanan ilk yardm tekni§i saysnn az olmas belirtilmi³tir.


4     Sonuçlar ve Gelecek Çal³malar


Sanal gerçeklik teknolojisi insanlara gerçek bir ortamda oldu§u hissini; ses, ³k,
dokunsal ve görsel etkile³imler sayesinde duyu organlarnn kullanlmasn temel
alarak ya³atmaktadr. Sanal gerçeklik alannda yaplm³ olan uygulamalar, bir-
çok farkl alanda farkl amaçlar ile kullanlmaktadr. Bu alanlardan biri olan e§i-
tim alannda geli³tirilmi³ uygulamalarn, ki³iler için geleneksel yöntemlere göre
daha e§itici ve ö§retici oldu§u ortaya çkm³tr. Sanal gerçekli§in bu avantaj-
larndan dolay, bu çal³ma, sanal olarak olu³turulmu³ olan sava³ ortamnda
askeri personelin ilk yardm müdahalelerinde e§itilmesini amaçlamaktadr. Bu
amaç do§rultusunda, bu alanda çal³acak olan askeri personeller için sanal bir
ortam geli³tirilmi³ olup, geli³tirilen bu ortam konunun uzmanlar ile test edil-
mi³tir. Testlerden elde edilen bulgulara göre, Türkiye'de bu alanda geli³tirilen
HTC Vive tabanl ilk simülasyon olan bu sistem ilk yardm teknikleri üzerinde
çal³acak olan ki³ilerin e§itiminde kullanlabilecek etkin bir araçtr.


Kaynaklar

 1. Bhagat, K.K., Liou, W.K., Chang, C.Y.: A cost-eective interactive 3d virtual
    reality system applied to military live ring training. Virtual Reality 20(2), 127
    140 (2016)
 2. Brito, A.: Blender 3D: architecture, buildings, and scenery: create photorealistic
    3D architectural visualizations of buildings, interiors, and environmental scenery.
    Packt Publishing Ltd (2008)
 3. Burdea, G.C., Coiet, P.: Virtual reality technology, vol. 1. John Wiley & Sons
    (2003)
 4. Çiikli, B., Güdükbay, U.: Increasing the sense of presence in a simulation environ-
    ment using image generators based on visual attention. Presence 19(6), 557568
    (2010)
 5. Danilicheva, P., Klimenko, S., Baturin, Y., Serebrov, A.: Education in virtual
    worlds: Virtual storytelling. In: CyberWorlds, 2009. CW'09. International Con-
    ference on. pp. 333338. IEEE (2009)
 6. Dianty, R.E., Azhari, A.M., Al Hakim, M.F., Kuswardayan, I., Yuniarti, A., He-
    rumurti, D.: First aid simulation game with nite state machine model. In: In-
    formation & Communication Technology and Systems (ICTS), 2015 International
    Conference on. pp. 157162. IEEE (2015)
 7. Donath, L., Rössler, R., Faude, O.: Eects of virtual reality training (exergaming)
    compared to alternative exercise training and passive control on standing balance
    and functional mobility in healthy community-dwelling seniors: a meta-analytical
    review. Sports medicine 46(9), 12931309 (2016)
 8. Hamacher, A., Kim, S.J., Cho, S.T., Pardeshi, S., Lee, S.H., Eun, S.J., Whangbo,
    T.K.: Application of virtual, augmented, and mixed reality to urology. International
    neurourology journal 20(3), 172 (2016)
 9. Heineman, D.S.: Porting game studies research to virtual reality (2016)
10. Hejlsberg, A., Torgersen, M., Wiltamuth, S., Golde, P.: The C# Programming
    Language (Covering C# 4.0). Addison-Wesley Professional (2010)
11. Lele, A.: Virtual reality and its military utility. Journal of Ambient Intelligence
    and Humanized Computing 4(1), 1726 (2013)
12. Li, Y., Elmaghraby, A.S., Sokhadze, E.M.: Designing immersive aective environ-
    ments with biofeedback. In: Computer Games: AI, Animation, Mobile, Multimedia,
    Educational and Serious Games (CGAMES), 2015. pp. 7377. IEEE (2015)
13. Liu, S., Jia, J.: Design and implementation of virtual culture museum. In: Com-
    puter Science & Education, 2009. ICCSE'09. 4th International Conference on. pp.
    686689. IEEE (2009)
14. Lorenzo, G., Lledó, A., Pomares, J., Roig, R.: Design and application of an im-
    mersive virtual reality system to enhance emotional skills for children with autism
    spectrum disorders. Computers & Education 98, 192205 (2016)
15. McElhinney, B., Beard, A., Karthigasu, K., Hart, R.: Virtual reality simulation: A
    valuable adjunct to surgical training. In: Virtual reality in psychological, medical
    and pedagogical applications. InTech (2012)
16. Paiva, P.V.F., Machado, L.S., Valença, M.M.G.: A virtual environment for training
    and assessment of surgical teams. In: Virtual and Augmented Reality (SVR), 2013
    XV Symposium on. pp. 1726. IEEE (2013)
17. Piedra, J.A., Ojeda-Castelo, J.J., Quero-Valenzuela, F., Piedra-Fernandez, I.: Vir-
    tual environment for the training of the hands in minimally invasive thoracic sur-
    gery. In: Games and Virtual Worlds for Serious Applications (VS-Games), 2016
    8th International Conference on. pp. 14. IEEE (2016)
18. Satava, R.M.: Virtual reality surgical simulator. Surgical endoscopy 7(3), 203205
    (1993)
19. Satava, R.M.: Medical applications of virtual reality. Journal of Medical Systems
    19(3), 275280 (1995)
20. Seitz, C.A., Poyrazli, S., Harrisson, M.A., Flickinger, T., Turkson, M.: Virtual
    reality exposure therapy for military veterans with posttraumatic stress disorder:
    a systematic review. The New School Psychology Bulletin 11(1), 1529 (2014)
21. Stengel, M., Grogorick, S., Eisemann, M., Eisemann, E., Magnor, M.A.: An aor-
    dable solution for binocular eye tracking and calibration in head-mounted displays.
    In: Proceedings of the 23rd ACM international conference on Multimedia. pp. 15
    24. ACM (2015)
22. Tarapata, Z.: Military route planning in battleeld simulation: eectiveness prob-
    lems and potential solutions. Journal of Telecommunications and Information tech-
    nology pp. 4756 (2003)
23. Westwood, J., et al.: Towards an immersive virtual environment for medical team
    training. Medicine meets virtual reality 15: in vivo, in vitro, in silico: designing the
    next in medicine 125, 274 (2007)
24. Wu, J.X., Chen, G.C., Chang, C.W., Lin, C.H.: Development of virtual-reality si-
    mulator system for minimally invasive surgery (mis) using fractional-order vascular
    access. In: SAI Computing Conference (SAI), 2016. pp. 12571259. IEEE (2016)
25. Xie, J.: Research on key technologies base unity3d game engine. In: Computer
    Science & Education (ICCSE), 2012 7th International Conference on. pp. 695699.
    IEEE (2012)
26. Yiannakopoulou, E., Nikiteas, N., Perrea, D., Tsigris, C.: Virtual reality simulators
    and training in laparoscopic surgery. International Journal of Surgery 13, 6064
    (2015)
27. Zheng, J., Chan, K., Gibson, I.: Desktop virtual reality interface for computer aided
    conceptual design using geometric techniques. Journal of Engineering Design 12(4),
    309329 (2001)

</pre>